Komîsyona Hevgirtina Neteweyî, Xwişk-Biratî û Demokrasiyê ku di çarçoveya Pêvajoya Aştî û Civaka Demokratîk de ku bi banga dîrokî ya Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan di 27'ê Sibatê de dest pê kir, li meclisê hat avakirin, civîna xwe ya 15'emîn li dar xist. Her çend gavên berbiçav ên komîsyonê bûn sedema rexneyan jî, bangên ji beşên cuda yên civakê ji endamên komîsyonê re ku guh bidin Abdullah Ocalan berdewam dikin.

 

Serokê Rûmetê yê Komeleya Mafên Mirovan (ÎHD) Akin Bîrdal diyar kir ku kesên ji beşên cuda yên civakê dosye û raporên pir girîng pêşkêşî komîsyonê kirine. Bîrdal bi bîr xist ku ji bo çareseriyeke demokratîk û aştiyane ya pirsgirêka kurd gelek pêşniyaz hene û got: "Pirsa 'Divê paşê çi were kirin?' pir girîng e. Divê komîsyon were qanûnîkirin. Ew rastiya ku ev hîn nehatiye bidestxistin kêmasiyek e. Divê garantiyek ji bo komîsyonê were danîn. Hat gotin ku komîsyon dê biçe Amedê ku ev pir girîng e. Divê komîsyon bi gelê Amedê, Dayikên Aştiyê û saziyên demokratîk re bicive û şahidiya tiştên ku li wir diqewimin bike."

 

'QENALEK DIVÊ'

 

Bîrdal, anî ziman ku eger paşê gazî komîsyonê bihata kirin, wî dê der barê şefafiyeta pêvajoyê de hin pêşniyaz bikira û got: "Ger komîsyonê bixwesta, dikaribû kanaleke televîzyonê ya aştiyê veke ku mafê agahdarkirin û nûçeyan bi kar bîne. Di wê kanala aştiyê de kê çi gotiye, kê çi pêşniyaz kiriye. Ev ê tevkarî li aştiyê bikira. Li cîhanê mînakên aştiyê hene. Ew mînak dikarin bi rêya vê kanalê bi şêweyê belgefîlman ji gelê Tirkiyeyê re werin pêşkêşkirin. Ev kanala aştiyê ne tenê wêranî û zehmetiyên şer li her deverê, di heman demê de dikaribû çi aştî li her deverê hene rave bike. Ger rêyeke wisa bihata şopandin, dibe ku bertekên derdorên dijî pêvajoyê kêm bikira. Qanûnên ku di meclisê de hatine pejirandin divê pêvajoyê xurt bikira. Divê berî her tiştî qanûnên mîna Qanûna Dij-Terorê (TMK), Qanûna Înfazê û Qanûna Cezayê ku dibin sedema binpêkirina mafên mirovan, werin çareserkirin. Divê TMK were rakirin û hawîrdorek azad ji bo nîqaşê were afirandin. Ev ji bo pirsyarkirin û rûbirûbûna bi rabirdûyê re pir girîng e. Bêyî pirsyarkirina rabirdûyê aştiyeke birûmet çênabe. Wekî din, pakêtek darazê heye ku ji raya giştî re hatiye ragihandin. Dema ku em behsa pakêta darazê dikin, mirov hêvî dike ku ew ê demokratîkbûnê bîne. Lê em dibînin ku rêzikname tên danîn ku sûcên nefretê zêde dikin. Yekparebûna laşî bi dermankirina destê çepê û birîndarkirina destê rastê nayê bidestxistin. Pêkanînên wiha zirarê didin pêvajoya demokratîkbûnê. Ger demokratîkbûn û edalet li Tirkiyeyê were bidestxistin, divê ew li her derê bin. Ger em behsa civakîbûna aştiyê dikin, ev pratîkeke xelet e."

 

Bîrdal diyar kir ku hîn jî girtiyên siyasî di girtîgehê de ne û got: "Ji ber ku hişê bi milyonan kesan li ser vê pêvajoyê ye. Israra desthilatê ya neavêtina gavên berbiçav, komên dijî pêvajoyê cesaret dike. Di demên dawî de em di civînên meclisê de tiştên nebaş dibînin. Pervîn Buldan parêzvana mafên mirovan û çalakvana aştiyê ye. Tevî ku herî zêde şer dîtiye jî, ew yek ji parêzvanên herî xurt ên aştiyê ye. Wekî Serokwekîla Meclisê, ew dixwazin mafê wê yê îtîraz û axaftinê, li gorî rêziknameyê, ji destê wê bigirin. Xeyalên İYİ Partiyê nayên qebûlkirin. Tiştê ku wan cesaret dike nebûna pêşketineke berbiçav di pêvajoyê de ye. Ji ber vê yekê, divê em vê yekê bi demê re dirêj nekin. Pêdivî ye ku di nav komîsyonê de binkomîte werin avakirin û raporên ku ji hêla van komîsyonan ve tên amadekirin, divê ji bo derxistina qanûnan werin bikaranîn."

 

'DIVÊ DEMILDEST TECRÎD BÊ RAKIRIN'

 

Bîrdal diyar kir ku di dayîna "mafê hêviyê" yê Ocalan û misogerkirina azadiya wî de kêmasî û derengketin çêbûne û biryarên Dadgeha Mafên Mirovan a Ewropayê (DMME) û gotinên Serokê MH'Pê Devlet Bahçelî bi bîr xist ku gotibû divê ev "mafê hêviyê" ji Ocalan re bê dayîn. Bîrdal diyar kir ku "divê ev di pratîkê de werin bicîhanîn" û got: "Divê şandeyek ji komîsyona ku li meclisê hatiye avakirin teqez biçe Îmraliyê. Ocalan di vê mijarê de daxuyaniyên pir girîng dane. Divê em xwe bi komîsyonê ve sînordar nekin. Divê şandeyek ji nûnerên partiyên siyasî yên li meclisê pêkhatî ku dê tevkariyê li pêvajoyê bike, biçe Îmraliyê. Divê parêzvanên mafên mirovan û aştiyê jî biçin. Em jî dixwazin biçin Îmraliyê û bi birêz Ocalan re hevdîtinê bikin. Divê tecrîd tavilê bi dawî bibe. Serdana komîsyonê dê bibe rêberek, ji ber ku ew ê rû bi rû bicivin. Ji ber vê yekê, divê ev yek neyê paşxistin an jî derengxistin."

 

MA / Ûgûrcan Boztaş