Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2024 verilerine göre, Türkiye'de 33 milyon kişi istihdam ediliyor. İstihdam edilen 33 milyon kişinin yüzde 67'si erkeklerden, yüzde 33'ünü kadınlardan oluşuyor. Toplam istihdam gücünün 10 milyon 319 binini oluşturan kadınların, en çok istihdam edildiği yerlerin başında, sanayi ve turizmin geliştiği kentler oluyor. Kürdistan kentlerinde ise kadın istihdamı en düşük seviyelerde. 

 

İstihdam oranının en düşük olduğu Kürdistan'da kadınlar, hem geleneksel yapı hem de iş olanaklarının sınırlılığı nedeniyle ev işlerine bağımlı hale getiriliyor. Bu durumu kabullenmeyen kadınlar ise aile ve toplum baskısına ve istihdam olanaklarının sınırlılığına rağmen mücadelesini sürdürüyor. O kadınlardan ikisi Nesibe Nur (44) ve Ayşe Karakaya (36). Wan'ın merkez Rêya Armûşê (İpekyolu) ilçesi Bostaniçi Mahallesi'nde yaşayan Nesibe Nur ve Ayşe Karakaya terzilik yaparak çalışma hayatına adım attı. 

 

'BASKILARLA KARŞILAŞTIK'

 

Ayşe Karakaya, 2016'da Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) yönetimindeki Wan Büyükşehir Belediyesi tarafından açılan Maya Kadın Yaşam Merkezi'nde çalışma hayatına atıldığını ifade etti. 2 yıl boyunca orada eğitimlere başladığını belirten Ayşe Karakaya yine mahallede yaşayan bir kadın arkadaşıyla iş yerlerini açma kararı aldıklarını ifade etti. Borçlarla dükkanlarını açtıklarını ifade eden Ayşe Karakaya, "Benim de arkadaşımın da eşi ilk başta buna izin vermedi. 'Siz kadınsınız, gidin evinizde oturun, çocuk bakın. Biz size yetemiyor muyuz?' dediler. Bizim temel motivasyonumuz kadının kendi ayakları üzerinde bir erkeğe minnet etmeden durabilmesi oldu. Çünkü erkekler kadınları her zaman köleleştirmek istiyor. Bir baskı mekanizması olarak görüyorlar bu durumu. Eve bakıp yemek yapmamızı istiyorlar sadece" diye konuştu. 

 

'ERKEKLER KADINLARI KÖLELEŞTİRMEK İSTİYOR'

 

Erkekten para almamanın kendileri için önemli anlam ifade ettiğini söyleyen Ayşe Karakaya, "Sürekli olarak erkekten para istemek zor bir şeydi. Bir de gelip, 'Ne lazım?', 'Ne yapacaksın?' gibi sorular soruyordu. Ya da bir şey aldığım zaman 'Buna gerek var mıydı?' diyerek bana çıkışıyordu. Mesela şimdi istediğimiz şeyi, istediğimiz şekilde alabiliyoruz. Çünkü kendi paramızı kazanıyoruz" ifadelerini kullandı. 

 

Gerek kadın merkezinde kursiyer olduğu günlerde gerekse de çalışmaya başladığı ilk aylarda hep sorgulandıklarını belirten Ayşe Karakaya, baskılara rağmen çalışma ısrarını sürdürdüğünü ifade etti.  

 

'HAM MADDE BULMAKTA ZORLANIYORUZ'

 

Öte yandan ekonomik olarak da zorluklarla uğraştıklarını belirten Ayşe Karakaya, Wan’da temin ettikleri ham maddeleri kendilerine pahalı geldiğini söyledi. Ayşe Karakaya, "Zaten bir kaç düğme fabrikası vardı, bunların da biri hariç hepsinin kapatıldığını öğrendik. İp, son zamanlarda en çok zam gelen şeylerin başında geliyor" dedi. 

 

'ERKEKLER KADIN YAŞAMINDAN ELİNİ ÇEKSİN'

 

"Mahallemizde çarşıya gitmeye dahi çekinen kadınlar var" diyen Ayşe Karakaya, "Her şeyi kadınlara yüklüyorlar. Tüm sorumluluklar kadınların üzerinde. 'Kadındır, bunu yapamaz, şunu giyemez' gibi bir zihniyet var. Televizyonu açtığımızda artık kadın katliamları yerine kadınların ayakları üstünde nasıl durduğunu göstermelerini istiyoruz. Erkeklerin kadınların yaşamlarından ellerini çekmelerini istiyoruz. Kadınların zorlukları üzerine giderek yaşamlarını değiştireceğini düşünüyorum. Kadınla erkek eşit olması gerekiyor. Çünkü biz eşit yaratıldık" diye belirtti. 

 

İLK AYLARDA DESTEK ALMAK ZORUNDA KALDI

 

Mahallede 8 ay önce arkadaşıyla birlikte terzi dükkanı açan Nesibe Nur, inançla başladığı bu serüvende çokça zorlukla karşılaştığını belirtti. İşine başladığı ilk 6 aylık süreçte eşinden destek almak zorunda kaldığını ifade eden Nesibe Nur, "Baktık ki, gelen para elektriğe, suya, kiraya ve buranın girdilerine yetmiyor, mecburen eşimden destek aldım. Burayı açtığımızdan bu yana kullandığımız tüm ürünlere zam geldi. Her ay 2-3 kuka ip almak zorundayız" diye belirtti. 

 

'ÖZELLİKLE KADINLARIN DESTEĞİNİ GÖRÜYORUZ'

 

Bir yandan işte çalıştığını belirten Nesibe Nur, gittiği evde de ev işlerini yapmak zorunda kaldığını vurguladı. Nesibe Nur, sabahları 9-10 gibi dükkanlarını açtıklarını akşama kadar işlerini halletmeye çalışarak eve döndüklerini kaydederek, "8 aydır bu işe devam ediyorum. Burada bir kadın arkadaşımla birlikte çalışıyoruz. O da tıpkı benim gibi kendi ayakları üzerinde durmaya çalışıyor. Bazen buraya geldiğimizde çok güzel çalışıyoruz. Bu ikimize de şevk veriyor. Hele ki para kazanıp bir şeyler başardığımızı görünce daha da şevk alıyoruz. Çevremizdeki insanlar da bize destek veriyor. Özellikle kadınlar, bize gelip çok memnun olduklarını dile getirerek, 'Buranın hem size hem de bize çok faydası var' diyerek desteklerini dile getiriyorlar. Buradan diğer tüm kadınlara çağrım, ellerinden geldiği sürece çalışmaları. Kadınlara belediyeler gibi kurumların da destek olması çok önemli bir meseledir. Kadınların pek çoğunun bizlere bakarken imrendiklerini gördük. Bize zorluk yaşayıp yaşamadığımızı sordular biz de bu zorlukların üstesinden gelmek için bu zorlukların üzerine yürüdüğümüzü söyledik" şeklinde konuştu. 

 

MA / Ceylan Şahinli