HABER MERKEZİ - Newroz ve Ramazan Bayramı'na kısa bir süre kala yaşanan ekonomik kriz nedeniyle İran'daki Tahran Kapalı Çarşısı, bomboş kaldı, esnaf iflasın eşiğine geldi. 

 

Uluslararası yaptırımlar, yolsuzluk, askeri harcamalar ve bütçenin vekil güçlerin finansmanının sağlanmasının getirdiği ekonomik kriz ve yüksek enflasyonu karşılıksız para basımıyla dengelemeye çalışan İran'da giderek derinleşen ekonomik krizin etkisi Newroz ve Bayram alışverişine de yansıdı. Alışverişin nabzının tutulduğu ve 17'nci Yüzyıl'da Safeviler tarafından temelleri atılan ve bu günkü yapısına Kaçarlar Hanedanlığı döneminde kavuşan tarihi Tahran Kapalı Çarşısı, Ramazan ve Newroz bayramına günler kala bomboş kaldı.

 

ÇARŞIYA KRİZİN SESSİZLİĞİ ÇÖKMÜŞ DURUMDA

 

Kent ekonomisinin can damarı sayılan ve yüzlerce sokaktan ile koridor oluşan, her bir koridorunda farklı ürünlerin sergilenip satışının yapıldığı, kuyumcular, halıcılar, bakırcılar, parfümcüler, kumaşçılar, çarşısı gibi bölümlerden oluşan çarşıda, ekonomik krizin etkisi gözle görülür bir seviyeye ulaşmış durumda. Siyasi etkisi güçlü olan, önemli kararlarının alınmasında rol almış, ülkenin protesto hareketlerinin, Anayasa Devrimi (1906-1911) ve İslam Devrimi'ne (1979) gibi gelişmelere ya ev sahipliği yapmış ya da destek sunmuş olan çarşıya ekonomik krizin derin sessizliği çökmüş halde.  

 

ADETA ÖZEL GÜNLERİN HABERCİSİYDİ

 

Özel günleri doluluk oranıyla adeta habercisi olan Tahran Çarşısı'nın esnafı, özel günlerdeki durumunu, İran takvimine göre, yılın son ayında (1 İsfand - 1 Ferverdin, Miladi takvimle 20 Şubat - 21 Mart arası), "iğne atılsa yere düşmez" sözleriyle özetliyor. Esnafın bu tespiti, bu yıl için yakın bir mazi olarak kaldı. Kriz nedeniyle çarşı, neredeyse bomboş. Ülkede birçok kişi çarşının boş görüntülerini sanal medya hesaplarından paylaşarak ekonomiye dair endişelerini dile getiriyor. 

 

Konuya ilişkin pazardan görüştüğümüz esnaflar ise durumdan şikayetçi. Ancak rejimin baskıları nedeniyle gerçek isimlerinin yazılmasını istemiyor.  

 

ESNAF: KORKUYORUZ

 

Cumhuriyet Caddesi'nde beyaz eşya ticareti yapan ve güvenlik gerekçesiyle gerçek ismine yer vermediğimiz Ali M., "Geçen yıl burada insan seli vardı, yürümek bile imkansızdı, ama bu yıl müşteri yok. Dükkanları erkenden kapatıp evimize gidiyoruz" dedi. 

 

Kumaşçılar Çarşısı'nda tüccar olan Afşin S., esnafın korkularına işaret ederek, "Çarşı o kadar sessiz ki, Newroz'a iki hafta kala gerçekten korkuyoruz" ifadelerini kullandı. 

 

Aksesuar Çarşısı'nda işyeri bulunan Mesut A., "Bu yıl, hayatımın en durgun Newroz alışveriş sezonunu yaşıyorum. Dükkân kirasını bile ödeyemiyoruz ve birçok arkadaşım iflasın eşiğinde. Allah yardımcımız olsun" diye dert yandı. 

 

'DURGUNLUK CİDDİ BİR UYARI'

 

Ekonomi muhabiri Meryem F. ise tarihi çarşıdaki durgunluğun İran'daki ekonomik kriz için ciddi bir uyarı olduğunu söyledi. Tahran Çarşı'sının canlılığını kaybettiğini vurgulayan Meryem F., "Halkın alım gücünün azalması ve ulusal paranın değer kaybetmesi birçok dükkânın müşterisiz kalmasına neden oldu. Pek çok pazarlamacı, satışlarında ve gelirlerinde önemli düşüşler olduğunu bildiriyor ve bu durum devam ederse birçoğunun işletmelerini kapatmak zorunda kalacak. Cirolardaki düşüş ve nakit akışındaki durgunluk küçük ve orta ölçekli işletmelerin ve hatta daha büyük şirketlerin geleceği konusunda ciddi endişelere yol açtı. Tahran piyasasındaki bu derin durgunluk, İran ekonomisi için ciddi bir uyarı işaretidir" diye konuştu. 

 

MA / Berivan Kutlu