RIHA - Kayyım atamalarının başladığı 2016 yılından itibaren Kürt siyasi geleneğinin kazandığı belediyelerde görevden alınan 144 belediyeye kayyım atandı, ancak diğer partilerin görevden alınan 15 belediye başkanın yerine ise belediye meclisi yeni başkan için seçime gitti.
Türkiye'de 31 Mart Mahalli İdari Seçimleri'nin ardından başlayan kayyım tartışmaları yeniden alevlendi. AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan bu niyetini sürekli vurgularken, ilk adımı Colemêrg Belediyesi'ne kayyım atamasıyla attı. Colemêrg Belediyesi'ne kayyım atamasıyla yeniden gündeme gelen "kayyım uygulaması", 15 Temmuz 2016'da iddia edilen darbe teşebbüsünün ardan mevzuata girdi. Darbe teşebbüsü sonrası ilan edilen Olağanüstü Hal'in verdiği yetkiyle çıkarılan 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile belediyelere kayyım atamanın yolu açıldı.
İLK KAYYIMLAR DBP'Lİ BELEDİYELERE ATANDI
Yerlerine kayyım atanan belediye eşbaşkanların geldiği siyasi geleneğe bakıldığında tümünün Kürt siyasi hareketi mensup partilerden olması dikkat çekiyor. Kayyım atanan belediyelerin tamamı nerdeyse Kurdistan'da yer alırken, batı da kayyım atanan az sayıdaki belediye ise yine Kürt siyasi geleneğinden gelen partiler kazandığı belediyeler olması da ayrıca dikkat çeken bir unsur. Kayyımlar ilk olarak 11 Eylül 2016'da atanmaya başlandı. Bu dönemde, Barış ve Demokrasi Partisi'nden (BDP) 2014 seçimlerinde kazandığı 102 belediye arasında bulunan Amed, Mêrdîn, Wan, Colemêrg, Êlih belediyeleri başta olmak üzere 95 belediye atandı.
KAYYIMLAR HDP İLE SÜRDÜRÜLDÜ
İkinci dönem kayyım atamaları ise 31 Mart 2019 yerel seçimlerinden sonra Halkların Demokratik Partisi'nin (HDP) kazandığı belediyelere atanmaya başlandı. Seçimden 4 ay 15 gün sonra, 19 Ağustos 2019'da Amed, Wan ve Mêrdîn belediyelerine kayyım atandı. İlerleyen süreçte HDP'nin kazandığı 65 belediyenin 48'ine kayyım atandı.
ŞİMDİ DE HEDEFTE DEM PARTİ VAR
Geçtiğimiz Mart ayında yapılan seçimlerle Kürt siyasi geleneğinden gelen partilere kayyım atama ya da iradelerini gasp etmenin işareti Wan Büyükşehir Belediyesi ile verildi. "Seçilme yeterliliğine haiz olmadığı iddia edilerek" Wan Büyükşehir Belediyesi Eşbaşkanı seçilen Abdullah Zeydan'a mazbatanın verilmemesiyle başlayan protestolarla geri adım atıldı. Zeydan'a mazbatası verildi. Wan'ın ardından dün ise Colemêrg Belediye Başkanı Mehmet Sıddık Akış görevden alındı, yerine kayyım atandı.
KAYYIM VE SEÇİM ÇİFTE STANDARDI
Kayyım uygulanmasının başladığı 2016 yılından beri 144'ü Kürt siyasi geleneğinden gelen, toplamda 159 belediye başkanı çeşitli nedenlerle görevden alındı. Ancak, Kürt siyasi geleneğinden gelen belediye başkanlarının tamamının yerine kayyım atanırken, diğer siyasi partilerin görevden alınan başkanları yerine belediye meclisleri yeni başkan seçimine gitti.
BAŞKAN VEKİLİ SEÇİMLERİ
Bu süreçte çeşitli siyasi partilerden görevden alınan 8 belediye başkanı ve yeni başkanın seçilmesinde izlenen yöntemler şöyle:
"*22 Eylül 2017'de AKP İstanbul Belediye Başkanı Kadir Topbaş, AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından başarılı bulunmayarak istifaya zorlandı. İstifa eden Topbaş'ın yerine, belediye meclisi tarafından AKP'li Mevlüt Uysal başkanlığa seçildi.
*28 Ekim 2017 Ankara Belediyesi'ni 23 yıl boyunca yöneten Melih Gökçek yine Kadir Topbaş gibi istifaya zorlanarak istifa etti. Yerine belediye meclisi tarafından AKP'li Mustafa Tuna seçildi.
*Yine Erdoğan tarafından istifaya zorlanan Balıkesir Belediye Başkanı Ahmet Edip Uğur 30 Ekim 2017'de istifa etti. Daha sonra istifa etmesi için tehdit edildiğini açıklayan Uğur'un yerine belediye meclisi tarafından AKP'li Zekai Kafaoğlu seçildi.
* 20 Aralık 2019’da YSK tarafından mazbatası iptal edilen Riha’nın AKP’li Sêrekanîye Belediye Başkanı Abdullah Aksak'ın yerine AKP’li belediye meclis üyesi Feyyaz Soylu seçildi.
*18 Temmuz 2022'de İzmir Menderes’in CHP’li Belediye Başkanı Mustafa Kayalar’ın İçişleri Bakanlığı tarafından görevden uzaklaştırılmasının ardından belediye meclisi tarafından yapılan seçim ile yerine CHP’nin adayı Erkan Özkan, belediye başkan vekili olarak seçildi.
*9 Şubat 2023’te Çanakkale'nin Gökçeada ilçesinin İYİ Parti'li Belediye Başkanı Ünal Çetin'in İçişleri Bakanlığınca görevden uzaklaştırılmasının ardından belediye meclisi tarafından yapılan seçim ile yerine İYİ Parti’nin adayı Ercan İpek, belediye başkan vekili olarak seçildi.
*25 Nisan 2024’te Antalya'da 1 kişinin hayatını kaybettiği teleferik kazasından sonra tutuklanan Kepez Belediye Başkanı Mesut Kocagöz'ün yerine, CHP’li Refik Emre Altekin belediye başkan vekili olarak seçildi.
*6 Mart 2021’de İçişleri Bakanlığı tarafından görevden uzaklaştırılan CHP’li Yalova Belediye Başkanı Vefa Salman’ın yerine belediye başkan vekilliğine AKP’li meclis üyesi Mustafa Tutuk seçildi.
*13 Ocak 2024’te Bilecik Belediyesindeki rüşvet iddiaları nedeniyle başkanlık görevinden uzaklaştırılan CHP’li Semih Şahin'in yerine İYİ Partili Belediye Meclisi Üyesi Mustafa Sadık Kaya belediye başkanlığına getirildi.
*30 Temmuz 2022’de Mêrdîn'in Artuklu ilçesinde belediye başkanlığı görevinden istifa eden AKP’li Abdülkadir Tutaş'ın yerine yine AKP’li meclis üyesi Mehmet Tatlıdede seçildi.
*15 Nisan 2022’de sağlık sorunları gerekçesiyle Bağcılar Belediye Başkanlığı görevinden istifa eden AKP’li Lokman Çağırıcı'nın yerine AKP’li meclis üyesi Abdullah Özdemir seçildi.
*Son dönemlerde farklı tarihlerde yaşamını yitiren Aydın’ın Söke, Hatay’ın Yayladağı, Sakarya Erenler, Giresun'un Şebinkarahisar belediye başkanları yerine meclis tarafından yeni başkan vekilleri seçildi."
MA / Emrullah Acar