5 başlıkta vergi adaletsizliği

img

ANKARA - Vergilerin yaklaşık üçte ikisinin harcamalar üzerinden alındığı Türkiye’de, asgari ücretlinin vergi yükü artarken, varlıklılara af getiriliyor. Devleti ayakta tutan vergiler, aynı zamanda sermayeye sıcak para olarak dönüyor. 

Türkiye ağır ekonomik kriz altında Vergi Haftası’na girdi. Bu yıl 32’ncisi “kutlanacak” olan Vergi Haftası ile her ne kadar “Vergi bilincinin toplumun tüm kesimlerine benimsetilmesi” olarak ileri sürülse de vergi kazanandan değil, harcayandan alınıyor.
 
2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi’nde bütçe gelirleri 1 trilyon 101,1 milyar lira olarak belirlenip, gelirlerin 922,7 milyar lirası vergi gelirlerinden oluştu. Türkiye’de vergi gelirlerinin üçte ikisi harcamalar üzerinden alınıyor. Bir diğer deyişle dolaylı vergilerin yüzde 70’ini toplumun çoğunluğunu oluşturan yoksul kesimler ödüyor.
 
Bu bağlamda 32’ncisi düzenlenecek olan vergi haftası kapsamında, 5 başlıkta devletin sınıfsal karakterini ortaya koyan vergi sisteminin Türkiye’deki uygulamasını derledik.
 
SERVET VERGİSİ ALINMIYOR
 
Finansal ve finansal olmayan servet türü itibariyle Türkiye’de iki tür servet biçimi söz konusu. Buna göre; yüzde 21’i finansal servet, yüzde 79’u da finansal olmayan servet miktarı bulunuyor. Merkezi İsviçre’de bulunan banka ve finans şirketi olan Credit Suisse’in Türkiye’deki servete ilişkin paylaştığı en son raporda, toplam finansal serveti 1,4 trilyon dolar olduğunu, dünya serveti içindeki payının ise binde 4 olduğunu açıkladı. Rapora göre, en zengin yüzde 1’lik nüfus servetin yüzde 53-54 gibi bir kısmını alırken, en zengin yüzde 5 servetin yüzde 60,5’ini, en zengin yüzde 10’luk kesim de servetin yüzde 70’i üzerinden bir pay alıyor. Tüm bu verilere rağmen, servet sahiplerine özgü bir vergi söz konusu değil.
 
İŞÇİDEN BİRDEN FAZLA VERGİ ALINIYOR
 
İşçi ve emekçiler ise birden fazla isimlendirme altında vergi ödüyor. Çift hanelerde seyreden enflasyonun yanında bir de verginin fazla olması, işçilerin açlık sınırı altında yaşamasına yol açıyor. Öyle ki bir asgari ücretli, Gelir Vergisi, Sosyal Güvenlik Katkı Payları ve Katma Değer Vergisi ödemekle mükellef. Ekonomik Kalkınma ve İş birliği Örgütü’nün (OECD) Türkiye’deki emek üzerinde alınan vergilere dair yaptığı araştırmasında, OECD genelinde bekâr bir işçinin brüt ücretinin yüzde 41,5'ini, Türkiye'de ise yüzde 43'ünü götürdüğü görülüyor. İşçi evli ve iki çocuklu aile kıyaslamasında ise OECD ortalamasında yüzde 26,4'e düşse de Türkiye'de yüzde 37'inin üzerinde kalıyor. Sonuç olarak bir işçi OECD ortalamasından 11 puan daha fazla mali yük altında eziliyor. Yine OECD verilerine göre, asgari ücretli bir kişinin gelirinin yüzde 43’ü vergilere gidiyor.
 
VARLIKLIYA AF YOKSULA YÜK
 
İktidarın sermayeden yana olan tavrı, vergi sisteminde de kendisini ortaya koyuyor. İlki 2008 yılında olmak üzere toplamda 6 defa varlık vergisine af getirilirken, işçi ve emekçilerden alınan gelir ve damga vergisi ise her yıl bir önceki yıla oranla artırıldı. Yapılan vergi affı düzenlemeleriyle, 2010 yılından bu yana varlıklı kesimden sadece 3,3 milyar liralık bir vergi geliri elde edilebildi. Asgari ücretlinin ödediği vergilere hiçbir dönem af getirilmediği gibi, ödedikleri vergilerde de her yıl artışa gidildi. 2020 yılında 154 TL gelir vergisi, 22,34 TL damga vergisi ödeyen asgari ücretli, 2021 yılında 187 lira 82 gelir vergisi, 27 lira 15 kuruş damga vergisi ödemeye mahkum edildi. Yine işçilerden geçen yıl brüt asgari ücret üzerinden yapılan kesinti miktarı 619 TL iken, bu kesinti 2021 yılı için 752 TL oldu.  Böylece işçilerden yapılan kesintiler ve vergi ile işçiler yoksulluğa mahkum edilirken, varlık üzerinde alınan vergilerin silinmesi de devam ediyor. 
 
SERMAYEYE SICAK PARA
 
Dolaylı vergiler yaklaşık yüzde 65, doğrudan vergiler ise yüzde 35 düzeyinde olan Türkiye’de, dolaylı vergilerin yüksekliği, vergi yükünün tüketiciye, vatandaşa, dar gelirliye yüklenmesi anlamı taşıdığı gibi, bir de kaynak sermayeye sıcak para olarak dönüyor. Kişi yaptığı harcamada farkında olmadan ödediği dahilden alınan vergi, malı satan işletmecinin kasasına giriyor. Sermayedar ya da işletmeci bu tüketici tarafından hazır ödenen vergiyi, devlete yatıracağı tarihe kadar yanında tutarak, bir çeşit işletme sermayesi olarak kullanma imkânı elde ediyor. Böylece bir devlet mevcut vergi sistemiyle yurttaşların ne kadar vergi ödediğini gizlerken, diğer yandan malın satıcısına sıcak kaynak sağlamış oluyor.
 
DÜNYANIN TERSİNE SİSTEM
 
Dünyada genellikle dolaylı vergiler düşük, doğrudan vergiler yüksek. OECD ülkelerinde dolaylı vergiler yaklaşık yüzde 25, doğrudan veriler ise yüzde 75 düzeyinde iken, Türkiye’de ise OECD ülkelerinin tersine dolaylı vergiler yaklaşık yüzde 65, doğrudan vergiler ise yüzde 35 düzeyinde. Bunun yanında bir de üretimin temel gücü olan kurumların vergi yükü ile bireylerin vergi yükü arasında oldukça ilginç bir dengesizlik söz konusu. Türkiye’de bireylerin ödediği verginin GSYH’ye oranı yüzde 4 civarında iken, kurumlar vergisi oranı ise yüze 2 oranında.
 
MA / Selman Güzelyüz

Diğer başlıklar

05/07/2025
22:55 Tetwan'daki festival konserlerle sürüyor
22:48 Muhittin Böcek tutuklandı
22:29 3 ilçedeki yangınlar kontrol altına alındı
22:14 Gazze'de katledilenlerin sayısı 57 bin 338’e çıktı
22:09 Pirsûs'ta katledilenler için Tuzluçayır'da yürüyüş
21:55 Özel'den Erdoğan'a istifa çağrısı
21:46 Birçok kentte 'süreç' temalı buluşma: Halk somut adım bekliyor
21:19 İngiltere Dışişleri Bakanı Lammy'den Şam’a ziyaret
21:14 Muhittin Böcek'e tutuklama talebi
20:40 CHP PM yarın olağanüstü toplanacak
20:06 Serra Bucak: Belediye başkanlarının yeri cezaevi değildir
19:46 Gabar Dağı’nda yeniden yangın çıktı
19:42 Kürtçe, Süryanice ve Ermenice kurslardan mezun olanlar belgelerini aldı
19:27 Muhittin Böcek adliyeye sevk edildi
19:22 Aydınlar barışı tartıştı: Direnenin direnenle dayanışma düzeyi düşük
19:11 Ege Denizi'nde 3,9 büyüklüğünde deprem
19:08 AKP’li Çelik'ten Özel'e yanıt
18:50 Emek ve Demokrasi Güçleri: Başkanları serbest bırakın
18:45 Deprem Bilimci Görür’den uyarı
18:18 Gazeteci Timur Soykan gözaltına alındı
18:16 'Kültürel soykırım' paneli: Köklerimize dönmeliyiz
18:08 İHD: Yangına geç müdahale ihlallere yol açtı
18:01 Bakırhan: Hukukun olmadığı bir sistem kimseye kazandırmaz
17:53 Aydın’da bir kadın katledildi
17:48 Bakan Tunç CHP’ye operasyonları eleştirenleri hedef aldı
17:43 Licê’deki yangın kontrol altına alındı
17:31 DEM Parti olağanüstü toplanıyor
17:27 Wan’da halk buluşmaları: Daha büyük bir mücadele başlıyor
17:14 Gözaltındaki Zeydan Karalar halkı belediye önüne çağırdı
17:07 Güney Kürdistan Ulusal Kürt Kadın Birliği Platformu deklare edildi
16:35 Çocuk çalıştayında deneyimler paylaşıldı: Modelimizi oluşturmalıyız
16:16 'Hêviyên Hunerê' sergisi açıldı
16:13 Özgür Özel: Bu savaş ilanı demokratik siyasete açılmıştır
16:03 KHK eylemi 137'nci haftasında: Barışın önü işe iadelerle açılır
15:44 Sabahat Tuncel: 8 Temmuz’da Ankara’da buluşalım
15:39 DEM Parti'den Semsûr Belediyesi'ne dayanışma ziyareti
15:37 Amedspor yeni sezon formalarını tanıttı
15:21 Dörtyol yangınında son durum
15:16 Muratpaşa'da aynı yerde ikinci yangın
15:12 Licê kırsalında yangın
15:10 Antalya Arkeoloji Müzesi yıkılacak
14:58 Adana Büyükşehir Belediyesi önünde gözaltı protestosu
14:44 Silivri açıklarında 4,1 büyüklüğünde deprem
14:36 Ağır hasta tutsaklar Aktaş ve Gurban'ın tahliyesini istediler
14:19 Çocuk çalıştayında anadilde eğitime vurgu
14:09 İki kentte gençlik çalıştayı: Üzerimize düşeni yapacağız
13:58 Erdoğan'dan 'süreç' açıklaması: Titizlikle çalışıyoruz
12:56 Hatay'da deprem
12:56 Bakırhan'dan operasyonlara tepki: Antidemokratik uygulamalardan vazgeçin
12:51 Cumartesi Anneleri: Vedat Aydın dosyasında cezasızlığa son verin
12:26 CHP'nin Kurtulmuş ile yapacağı komisyon görüşmesi ertelendi
12:17 DEM Parti, Semsûr ve Adana belediyelerini ziyaret edecek
12:15 Hatay’da yangın kısmen kontrol altına alındı
12:01 Kayıp yakınları: Vedat Aydın’ın faillerini açığa çıkarın
11:32 CHP MYK'si olağanüstü toplandı
11:18 Eş genel başkanlar: Bu operasyonlar çözümün yolunu tıkıyor
11:11 Gençlik çalıştayında Ortadoğu'daki krizler ve çözümler tartışılacak
11:07 DEM Parti’den önemli bilgilendirme: İsim bildirin
10:44 Gabar’da binlerce ağaç küle döndü
10:03 DEM Parti'den İzBB tepkisi: Barış umuduna zarar veriyor
09:49 Köylüler nöbette: Yasa geri çekilene kadar mücadele edeceğiz
09:17 Hastane sevki 15 defa engellenen tutsağa alzeheimer tanısı konuldu
09:12 AYM'den Kader Ortakaya kararı: Yaşam hakkı ihlal edildi
09:07 İzol Davası yeniden görülecek: Avukatlardan 'tutuklama' başvurusu
09:06 Asgari ücrete ara zam tartışmaları: Birleşik mücadeleyle yol alabiliriz
09:06 Uytun davası 16 yıldır sürüyor: Asker cezalandırılmadı, gaz fişeği bulunmadı
09:05 AKP'li Nasıroğlu'nun şirketi Sisê'yi talan ediyor
09:04 Helikopterden atılan Şiban’a verilen ceza onandı
09:03 ‘Tehlikeli’ gemi söküm için Aliağa'da
09:02 Suavi: Sanat barışla özgürleşir
09:01 Amed’de düzenlenecek gençlik çalıştayına davet
09:00 05 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
08:47 Belediye başkanı tutuklanmıştı: Vekili de gözaltına alındı
08:21 Dörtyol'da orman yangını: Bin 870 kişi tahliye edildi
08:02 CHP'li belediyelere operasyon: Karalar, Tutdere ve Böcek gözaltında
04/07/2025
22:52 Kürdistan ve Türkiye'de demokrasiyi sağlamalıyız'
21:06 Bakırhan'dan Soyer'in tutuklanmasına tepki: Derhal serbest bırakılmalı
20:31 Munzur Festivali çağrısı: Sanatçıların katılımı topluma güç verecektir
19:57 Zeytinlik yasasına karşı nöbette olan köylülere dayanışma ziyareti
19:44 Eskişehir'de madden aramaya ÇED olumlu kararı
19:33 KESK üyesi KHK'lilerin işlerine iadesi istendi
18:53 Omerya'daki yangın kontrol altına alındı
18:40 Yangından zarar görenlerle dayanışmaya valilik engeli iddiası
18:27 İhraç istemiyle disipline sevk edilen Jiyan Ormanlı'nın istifası istendi
18:07 Tunç Soyer ve CHP İl Başkanı Aslanoğlu tutuklandı
18:01 Pınar Bayrak'ı katleden Ziya Ecer’e ağırlaştırılmış müebbet
17:35 Pınar Bulunmaz davasında yine tutuklama çıkmadı
17:06 Diploma iptalini protesto eden öğrenci serbest
16:54 Tetwan’da ‘İnsan hakları ve barış’ paneli düzenlendi
16:34 Eskişehirliler Cengiz Holding'in maden projesine karşı eylemde
16:33 Buca ve Ödemiş’te yangın: Yerleşim yerleri boşaltıldı
16:10 Manavgat Belediye Başkanı gözaltına alındı
15:59 İstanbul'da 'Demokratik Toplum Çalıştayı' düzenlenecek
15:59 Xeceri'deki GES projesi iptal
15:41 İmamoğlu hakkında 'sahte diploma' iddianamesi
15:39 Gundik Festivali'ne itiraz: Fikriyatı başka yöne evrildi
15:31 ‘Öcalan’ın çağrısı Ortadoğu’yu istikrara kavuşturabilir’
15:24 ATK'den hasta tutsak Güler için ‘hayatını yalnız idame ettiremez' raporu
15:21 İnsan hakları sempozyumunda 'ortak mücadele' vurgusu
15:13 Defterdeki Kürtçe şarkılardan dolayı hücre cezası verildi
14:49 2 yıl 1 ay hapis cezasının gerekçesi: Öcalan'a 'PKK Lideri' demek!
14:39 DBP Agirî’de yeni yönetimini belirledi
14:29 Hindistan'da sel ve heyelan: 69 ölü, 110 yaralı
14:26 Ahmet Saymadi hakkında ceza ve tahliye
14:13 33 yıl tutsaklığın ardından Amed'de kitlesel karşılandı
14:07 Omerya’da ormanlık alanda yangın
12:51 Gabar'daki yangın geniş bir alana yayıldı
12:27 Meclis’te yemekten zehirlenme iddiası
12:09 Tunç Soyer: Dosyamızda cevabı olmayan hiçbir soru yok
12:07 Tunç Soyer ve 98 kişi hakkında tutuklama talebi
11:58 10. Yargı Paketi sonrası tutuklu/hükümlü sayısı
11:38 İzmir'deki yangınlarda son durum
11:11 Ailelerden İmralı’ya gitmek için başvuru
11:07 Diploma iptalini protesto eden öğrenciye gözaltı
10:58 Wan'da tutsaklara görüş yasağı
09:53 Eylemdeki işçilerden 'grev' uyarısı
09:52 Gelecek Partili Torun: Komisyon bir an önce kurulmalı
09:50 İzmir’de 137 kişi adliyeye sevk edildi
09:41 Köyden ilçeye atla gidiyorlar
09:38 Tutsak Güneş çoklu hastalıklarına rağmen tahliye edilmiyor
09:34 IHRNGO Direktörü: İran'da artan baskının amacı yeni protestoları engellemek
09:30 Gençler 'Barış ve Demokratik Toplum Süreci' gündemiyle buluşacak
09:23 Doğa harikası Heftbori HES'le yok edilecek
09:22 Amed Baro Başkanı: Sürece hukuki katkı sunmaya hazırız
09:21 Uluslararası Kürt-Alman Üniversitesi’ne dair merak edilenler
09:14 Türkiye’ye gelen aydınlar: Temel hedef Öcalan’ın özgürlüğüdür
09:07 Îdir'de bereketli kayısı hasadı
09:04 KNK Eşbaşkanı Karamus: Ulusal birlik için her zamankinden daha umutluyuz
09:02 Aydın: Ulusal kongreyi erteleme ve geciktirme şansı kalmadı
09:01 Wan'da 'Hêviyên Hunerê' sergisi açılacak
09:00 04 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
03/07/2025
23:59 Festivalde pedallar madde bağımlılığına dikkat çekmek için döndü
23:52 Mehmet Çakas, Türkiye'ye sınır dışı edilmeyle karşı karşıya
23:13 'Demokratik Toplum Buluşmaları' sürüyor: Sürece sahip çıkalım
22:06 Tahliye kararı verilen gazeteci Aksu cezaevinden çıktı
19:22 Ödemiş'te orman yangında can kaybı 2'ye yükseldi
19:16 Tabutla AKP binasına yürüyen işçiler, iktidarı istifaya çağırdı
18:30 Zeynep Kınacı ve Sema Yüce Amed'de anıldı
18:08 3 işçi hayatını kaybetmişti: Kaza değil, cinayet
17:39 TÜİK enflasyon verileri, BES-AR'ın 16.52 puan gerisinde kaldı
16:58 Ege'de 3 kentte yangın
16:53 Aydın'da kadınlar süreci konuştu
15:33 İstanbul’daki yangın kontrol altına alındı
15:23 Tağar Çayı'nda bilirkişi incelemesi
15:22 Çocuğu intihara sürükleyen iki zanlı yine tutuklanmadı
15:18 Gazeteci Aksu tahliye edildi
15:17 DFG: LeMan dergisinin yanındayız
15:15 Dev Sağlık-İş bakanlık önünde: Bu teklifle müzakere değil mücadele edilir
15:08 DEM Parti: Silahsızlanmaya dair önümüzdeki hafta tarihi adım hazırlığı var
14:50 Musa Kaya'nın taziyesine kitlesel ziyaret