Êrişên Tirkiyê yên li dijî Bakur û Rojhilatê Sûriyê ji 9’ê Cotmehê ve destpêkirin didomin. Hêzên Sûriya Demokratîk (HSD) jî di çarçoveya xweparastinê de bersiva êrişên Tirkiyê û paramîlîterên di bin navê “Artêşa Milî ya Sûriyê (SMO)” de kom bûne dide. Tirkiye peymanên agirbestê yên li gel Amerîka û Rûsya binpê dike. Hem ji bejahiyê û hem jî ji esmanî êrişên xwe yên li ser herêmê didomîne. Di encama êrişên giran ên Tirkiyê û grûbên wê de Girê Spî û Serêkaniyê ketin kontrola Tirkiyê û “SMO”yê. Piştî vê yekê hevsengiyên cuda li qadê çêbûn. Li gel geşedanên eskerî geşedanên siyasî jî li Bakur û Rojhilatê Sûriyê zêde bûne. Krîza bi desteka hêzên navdewletî pêk tê kûr dibe. Ji cîgirên Hevserokatiya Desteya Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyê Emîne Osê geşedanên diqewimin ji Ajansa Mezopotamya Ajansı’na (MA) re nirxand. 

 

PLANGERIYA TIRKIYÊ 

 

Osê diyar kir ku êrişên Tirkiyê ne nû ne û got: “Ji roja şer li Sûriyê dest pê kir ve tiliya Tirkiyê têde heye. Di kûrkirina krîzên li Sûriyê de Tirkiye rola mezin dileyîze. Tirkiye dixwaze nexşeya sedsalek nû derxe û bixe meriyetê. Vê yekê jî dixwaze bi xeyalên xwe yên Osmanîtiyê pêk bîne. Tirkiye di çarçoveya vê plangeriya xwe de îdia dike ku axa Sûriyê axa wan e. Jixwe Erdogan xwe wek împaratoriya Osmaniyan pênase dike. Ji bo van plangeriyên xwe bixe dewrê di nava hewldanên dîplomatîk de ye. Polîtîkayên nijadperest birêve dibe. Hem li hundir û hem jî li derve vê yekê pêk tînin. Di vê plangeriya xwe ya dagirkeriyê de tenê ne kurd di hedefa wan de ne, di heman demê de dixwaze vê plangeriya xwe li ser hemû herêmê bixe meriyetê.” 

 

'TIRKIYÊ DESTEK DA DAIŞ’Ê’ 

 

Osê da zanîn ku vê plangeriya Tirkiyê heta îro rastî têkçûnê hatiye û piştî vê têkçûnê DAIŞ’ê ajotin qadê. Osê anî ziman ku Tirkiye jî wekgelek hêzên din sûdê ji DAIŞ’ê girt û wiha got: “Sînorên xwe derbas kirin. Cebilxane dan wan. Derbasbûna wan temîn kirin. Piştî 5 salan ji herêma kurdan dest pê kir û heta Dêra Zorê vê têkoşînê dewam kir. Her çiqas DAIŞ li van hêrêman qediya be jî lê mirov nikare bêje bi temamî qediyaye. Ji ber ku gelek şaneyên wan ên razayî û rêxistina wan bîrdozî heye. Di vê pêvajoya ku em DAIŞ’ê ji qadê qedand, Tirkiye gefan li me xwar û ev gefxwarin didome. Bêguman yên dixwazin şerê li Sûriyê kûr bikin her tim pirsgirêka ewlehiyê derxistin pêş û li pêşiya çareseriyê bûn asteng û xwestin aramiya herêmê xera bikin. Pergala me ji bo Sûriyê çareseriyê dixwaze û modela çareseriyê ye. Mudaxeleya li dijî çareseriyê bi destê Amerîka û Rûsya pêk tê. Ew jî dixwazin gelên herêmê muhtacî xwe bikin.” 

 

'TEREFAN BERTEK NÎŞANÎ ÊRIŞAN NEDAN’ 

 

Osê bal kişand ser têkiliyên wan ên li gel koalîsyona navdewletî û got: “Niha jî êrişên dagirkeriyê li dijî me pêk tên. Tu kesên ku terefên Sûriyê ne bertek nîşanî van êrişên ser me neda. Tirkiye jî ji vê destek girt û êrişên paqijiya etnîk pêk teinin. Sûcê şer kirin. Tirkiye û Serokkomarê wê Erdogan ji ber tiştên kirin divê li dadgehên navdewletî werin darizandin.”

  

WÊ GRÛP 10 KM PAŞ VE VEKIŞIYAN 

 

Osê da zanîn ku tevî peymanên agirbestan jî Tirkiye bênavber êrişên xwe li dijî herêmê dewam dike û ji ber bêdengiya hêzên navdewletî Tirkiye hêz digire û wiha got: “Ji bo şer were rawestandin me berpirsiyarek mezin da ser milê xwe. Çawa em ji hin deveran vekişiyan, divê Tirkiye jî ji hin deveran vekişiya. Me şertên xwe bicih anî. Lê Tirkan bicih neanî. Li cihê xwe jî nasekine. Divê ji cihê wan sitend 10 kîlometre paş ve vekişiyan. Ji bo ku dewriye dikaribin pêk werin. Lê ew roj bi roj bi ser axa me ve tên.” 

 

'BÊYÎ ÎRADEYA GELAN ÇARESERÎ PÊK NAYÊ’ 

 

Osê anî ziman ku Tirkiye bêyî agahiya NATO’yê nikare gavek jî bi pêş ve biçe û got: “Yanî Amerîka dikaribû bi gotinê vî şerî asteng bikira. Encax Amerîka ji Tirkiyê re got ‘di bin maseyê dimeşe û biçe.’ Tenê ne Amerîka, rejîma Sûriyê û Rûsya jî dikaribû viya bikira. Her çiqas bi awayek fermî negotibin jî lê bi awayek din destûra êrişan dan. Ew jî şirîkê van êrîşan in. Di bin vê yekê de peymanên çawa hene û heta kê derê biçe ne diyar e. Tişta diyar ew e tiştên qewimîn di encama komploya navdewletî de pêk hat. Pirsgirêka kurdan niha di rojeva cîhanê de ye. Êdî ev meseleyek herêmî kes nikare serê biniximîne. Niha bûye meselek navdewletî. Wê ev yek bi xwe re çareseriyekê jî bîne. Em xwe li gorî her awayî û her cûre planan amade dikin. Hêzên navdewletî çiqas civînan bikin jî û gelên herêmê li derveyî xwe bihêlin jî êdî bêyî gelên herêmê û îradeya gel tu çareserî li pêk nayê.” 

 

‘ME LI GEL ENKS’Ê HEVDÎTIN KIRIN’ 

 

Osê derbarê hevdîtinên li gel Eniya Niştîmaniya Kurdên Sûriyê (ENKS) de jî axivî û wiha got: “Beriya êrişên dawî yên Tirkiyê, Fransa di vê mijarê de înîsiyatîfê girt ser xwe û di navbera me û ENKS’ê de têkiliyan li pêş xist. Me di vê çarçoveyê de li gel ENKS’ê hin xebat û civîn pêk anîn. Îro em ketin pêvajoyek cuda. Îro hemû destkeftiyên kurdan li holê ne û li dijî van destkeftiyan gefên mezin hene. Man û nemaniya kurdan tê nîqaşkirin. Di vê maneyê de divê hin mesele neyên pêşiya me. Kurd hemû divê ji bo hebûna xwe ramanên xwe deynin aliyekî. Herî dawî fermandariya QSD’ê jî bang kir. Em jî li vir bang dikin. Em ji her cûre berpirsiyariyê re amade ne. Pêwîste yekîtya kurdan were avakirin.” 

 

‘RÊVEBERIYÊ Û QSD NAS BIKIN’ 

 

Osê destnîşan kir ku Rûsya û Amerîka ji bo herêmê dereng tevger dikin û êrişên giran li ser herêmê didomin. Osê got ew ji her aliyî dixwazin ku Rêveberiya Xweser û QSD di asta fermî û statûyê de nas bikin û got: “Di du sê hefteyên pêşiya me de her tişt wê bêtir zelal bibe. Encax çi dibe bila bibe ji bilî vî gelî û îradeya gel wê tu çareseriyek li pêş nekeve. Em ê wek gel destûrê nedin vê yekê.” 

 

MA / Nazim Daştan