Erdogan wekî sala malbatê ragihandibû: Di 9 mehan de zêdetirî 200 jin hatin qetilkirin

  • jin
  • 09:13 25 Îlon 2025
  • |
img

STENBOL- Di neh mehên ewil ên sala 2025'an de ku ji aliyê Serokê AKP'ê Tayyîp Erdogan ve wekî "sala malbatê" hatibû ragihandin, zêdetirî 200 jin hatine qetilkirin. Nûnera KCDP'ê Şîrîn Yalincakoglûyê ji bo berovajîkirina vê rewşê û pêvajoyê bang li hemû jinan kir.

 
Di sala 2025'an de ku ji aliyê Serokê AKP'ê Recep Tayyîp Erdogan ve wekî "Sala Malbatê" hatibû ragihandin, zêdetirî 200 jin hatine kuştin. Li gorî daneyên Platforma Em ê Cinayetên Jinan Rawestînin (KCDP), di şeş mehên pêşîn ên salê de herî kêm 136 jin hatine qetilkirin û 145 ji wan bi awayekî bi guman jiyana xwe ji desy dane. Li gorî heman daneyan, ji sedî 96'ê jinên ku hatine qetilkirin ji aliyê endamekî mêr ê malbatê ve hatine qeytilkirin. Her wiha îsal, li gorî daneyên çapemeniyê, di Tîrmehê de 31 û di Tebaxê de 29 jin hatine qetilkirin û di Tîrmehê de 30 û di Tebaxê de jî 28 jin bi awayekî bi guman jiyana xwe ji dest dane. 
 
Rêxistinên jinan; pênaseya jinan ji aliyê desthilatê ve ku di ser nasnameya "dayik" û "jin" de dike, hewldanên wê yên qedexekirina kurtajê, teşwîqkirina xwedîkirina gelek zarokan, hewldanên wê yên astengkirina mafên nefeqeyê, pêkanînên wê yên ku jinberdanê dijwartir dikin, êrışên wê yên li ser mafên mîrasê, hewldanên wê yên li dijî xurtkirina mafên jinan û Plana Çalakiyê ya Parastin û Xurtkirina Malbatê wekî sedemên zêdebûna tundiya li dijî jinan dinirxînin. 
 
Nûnera Platforma Em ê Cinayetên Jinan Rawestînin (KCDP) Şîrîn Yalincakoglûyê diyar kir ku desthilat, di bin navê polîtîkayên malbatê de, dixwaze jinan di malê de hepsî bike. Şîrîn Yalincakoglûyê wiha got: "Divê jin nekarin bi azadî li ser jiyana xwe biryarê bidin nexebitin, ji kuçeyan, qadan û kargehan vekişin. Ev tişta ku wan di hişê xwe de, li gorî zihniyeta xwe afirandiye. Tekane tiştê ku ev zihniyet li ser jinan ferz dike ev e ku divê ew li malê bimînin û tevlî jiyana li derve nebin. Lê dîsa jî, mal bûne cihên ku jin bi tundiyê re rû bi rû dimînin. Jin di wan malan de ji hêla mêr, bav, bira û kurên xwe ve hatin kuştin. Jin di malên xwe de, cihên ku divê ew xwe ewletir lê hîs bikin, ji hêla mêran ve hatin qetilkirin."
 
ÊRIŞA LI DESTKEFTIYAN  
 
Şîrîn Yalincakoglûyê diyar kir ku desthilat, dema ku polîtîkayên malbatê ferz dike, di heman demê de destkeftiyên jinan desteser dike û got: "Wan bidawîkirina ducaniya nexwestî, ango kurtajê, pir dijwar kir. Wan got, 'Jinên ku bi êrişa cinsî re rû bi rû dimînin, bila li şûna kurtajê zarokan bînin dinyayê; dewlet dê li wan mêze bike.' Em dibînin ku ew zarok ku qaşo ji hêla dewletê ve tê xwedîkirin, li wargehan bi êrişa cinsî û îstîsmarê re rû bi rû dimînin û dimirin. Ev wekî gotina 'Em te wekî xizmetkareke hepsî malê, zarooan tîne dinyayê tayin dikin.' Wan êrişî Qanûna Medenî û mafên nefeqeyê kir. Wan destjihevberdanê ber bi lihevkirinê ve bir û destjihevberdan ji bo jinê hat dijwarkirin. Û heke jin bi tundiyê re rû bi rû bimînin, ew di wê çerxa tundiyê de tên hiştin. Wekî din, li şûna ku welayeta zarok bidin dê, di bin navê 'sendroma biyanîbûnê ya dêûbav' ew zarok, ger tundî dîtibin jî, bi bav re hevdîtina wan tê kirin. Bi rastî jî ev tiştekî pir xetere ye û ji bo jin û zarokên wan zortir e." 
 
'EM Ê DEST JI MAFÊN XWE BERNEDIN'  
 
Şîrîn Yalincakoglûyê bilêv kir ku ew ê dest ji tu destkeftiyên xwe bernedin û got ku ew ê li dijî sûcdaran û polîtîkayên dijminatiya jinan dikin bitêkoşin û ji bo kesên destkeftî û mafên jinan xesp dikin hesab bidin têkoşînên cubicur ava bikin.
 
BANGA TÊKOŞÎNÊ
 
Şîrîn Yalincakoglûyê destnîşan kir ku jin di sala 2025'an de ku wekî "Sala Malbatê" hatiye ragihandin, ji ber polîtîkayên hikûmetê bi awayekî sîstematîk bi tundiya mêran re rû bi rû dimînin. Şîrîn Yalincakoglûyê bang li hemû jinan ku li dijî van pêkanînan beşdarî têkoşîna ku vê rewşê û pêvajoyê berevajî bike bibin. 
 
MA / Yeşîm Tukel    
 
 

Sernavên din

30/09/2025
09:06 Esnafa jin a ewil a Gimgimê: Gelek zext li me kirin lê dîsa jî em bi ser ketin
09:00 ROJEVA 30’Ê ÎLONA 2025’AN
29/09/2025
16:42 Ozel: Divê sererastkirinên yasayî di demekî nêz de bên kirin
16:20 Komên paramîlîter li Efrînê welatiyekî Êzidî revandin
16:19 Baroya Amedê bertek nîşanî TED’ê da: Parastina ziman jêneger e
15:57 Komîsyon dê li rêxistinên hiqûqê guhdarî bike
15:18 Xetereya li ser jiyana Beşîkçî didome
15:06 Doza faîlê Dîlara Gunanayê hate taloqkirin
14:49 Binpêkirinên li Girtîgeha Tekîrdagê: Serî li ÎHÎK’ê dan
14:02 Di lêpirsîna 3 rojnamegeran de biryara neşopandinê hat dayin
13:57 Li Hezexê qeza: Jinekê jiyana xwe ji dest da
13:53 Ji Koleja TED’ê ya li Amedê fermana ‘Tenê dê bi Tirkî bê axaftin’
13:42 Prof. Enzo Traverso: Meseleya Kurd derbasî qonaxeke dîrokî bû
13:34 Li Bagokê liv û tevgera leşkerî
13:24 Dosyaya 11 rojnamegeran ji ber ewraqên kêm paşve hate şandin
12:41 Hêj tenê baskekî ‘Çûka aştiyê’ heye
11:33 Ji bo meşa 1’ê Cotmehê bang: Ji bo azadiyê em dengê xwe bilind bikin
11:28 Şandeya MSD’ê li Liveerpolê ye
09:48 Talana li Gabarê ji hewa ve hate kişandin
09:34 Li Pasûrê demsala serrezê dest pê kir
09:26 Nîzamettîn Toguç: Divê komîsyon tavilê li Ocalan guhdarî bike
09:25 Hevdîtinên şandeya jinan a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê yên li Ewropayê didomin
09:04 Xwebûn bi manşeta ‘Waştişê ziwanî polîtîk o’ derket
09:00 ROJEVA 29’Ê ÎLONA 2025’AN
28/09/2025
16:46 Li Kutahyayê erdhej çêbû
15:45 'Dê pêvajo bi pêşengtiya Ocalan bi ser keve’
14:59 Banga ji bo Roboskê: Zagona Heqîqet û Edaletê derxînin
14:57 'Ji bo hevdîtina bi Ocalan re divê Kurtulmuş erka xwe pêk bîne’
13:39 Xetereya li ser jiyana Îsmaîl Beşîkçî didome
13:21 Şîna Firat Kuşak bi girseyî hate ziyaretkirin
13:18 Prof. Mezzedra: Divê ‘mafê hêviyê’ ku Bahçelî behs dikir tavilê bikeve meriyetê
12:12 Bakirhan: Ji bo ‘mafê hêviyê’ divê gav bên avêtin
12:02 Doza Dîlara Gunanayê sibê ye: Hesabê ji faîlên keça min bipirsin
11:40 Serokê Amedsporê: Em ê bêtehemûliya li dijî zimanê me yê dayikê qebûl nekin
11:16 Meral Daniş Beştaş: Divê komîsyon beriya 1’ê Cotmehê biçe Îmraliyê
10:41 Ji Îranê gefa darvekirinê: Rejîm ji hêza jinan ditirse
10:15 Hejmara nû ya kovara Jinê derket
10:14 ‘Divê bîlançoya talana xwezayê ya 50 salên dawî bê derxistin’
09:42 Xelkê Semsûrê: Divê Abdullah Ocalan azad bibe
09:34 ‘Em ê civaka demokratîk bi jinan re ava bikin’
09:18 DMME’yê ji bo nedayina pirtûkên Ocalan biryara binpêikrinê da
09:00 Jin ji bo meşa ‘azadiyê’ amade ne
09:00 ROJEVA 28’Ê ÎLONA 2025’AN
27/09/2025
16:50 Jin ji bo Rojîn Kabaîşê daketin qadan
15:43 Xwestin girtiyên nexweş Seyad Erîşmîş û Hatîce Yildiz bên berdan
15:34 Kesên di şer de jiyana xwe ji dest dan hatin bibîranîn
15:06 Kamaç: Înîsyatîf dê bibe bingeha Kongreya Neteweyî ya Kurd
14:54 Xizmên windayan li 4 bajaran doza edaletê kirin
13:25 Dayikên Şemiyê ji bo Abdulmecît Baskin edalet xwestin
12:55 Ji Halîde Turkoglûyê banga ji bo meşa TJA'yê: Divê azadiya Ocalan bê misogerkirin
10:10 Ji ber reklama bi kurdî ceza li Amedsporê hat birin
09:41 Di êrişa DAIŞ’ê de 4 QSD'î jiyana xwe ji dest dan
09:09 Kesên ku Ceylan Onkolê qetilkirin 16 sal in nehatine darizandin
09:08 Banga ji bo serlêdana Xelatên Gurbetellî Ersozê
09:08 ŞanoWan, dê bi ‘Xulamê du Xudanan’ derkeve pêşberî şanohezan
09:07 Ji bo meşê bang li jinên Tirkiye û Kurdistanê kir: Em daxwaza jiyana wekhev nû bikin
09:06 ‘Ger aştî çêbibe dê pereyê ji bo şer tê xerckirin li gel vegere'
09:00 ROJEVA 27'Ê ÎLONA 2025'AN
08:21 Li Qersê qeza: Kesekî jiyana xwe ji dest da
26/09/2025
19:31 Rojnamevan Celaletîn Yalçin ji girtîgehê derket
16:16 Li Şengalê Cejna Cimayî tê pîrozkirin
16:14 Ji bo meşa dê ji bo Rojîn Kabaîşê bê lidarxistin banga tevlibûn hat kirin
16:13 Kesên bi sûcê tecawiza li dijî zarokê tên darizandin nehatin girtin
15:38 Qeyûmê Mêrdînê şêniyên gundên Şemrexê mexdûr dike
15:24 Dê ‘kapasîteya krîmînal’ a faîlê Gulîzar Yildiz qetil kiribû bê lêkolînkirin
15:24 Ji Kovara LeMan’ê 3 kes hatin berdan
14:46 Rojnameger Yalçin hate berdan
13:48 Kurtulmuş: Hevdîtina bi Ocalan re hêj nehatiye rojeva komîsyonê
12:10 Rojnameger Heval Arslan 4 roj in binçavkirî ye
12:02 Daxwaza tehliyeyê ya Ozer nehate qebûlkirin
12:01 Li ser rêya bi 15 milyon lîreyan hatibû çêkirin xebatên kolandinê dan destpêkirin
11:44 TOHAV dê çalakiya ‘di perwerdeyê de zimanê dayikê’ li dar bixe
11:02 Endamê komîsyonê Çîçek: Muxatab Ocalan e û divê lê were guhdarîkirin
09:59 Komîsyon dê li rêxistinên hiqûqê guhdarî bike
09:08 Ûnvana 'bilindahiyê' ya Gola Masîya ji dest wê çû
09:07 Wan bi qirkirina ekolojiyê hatiye dorpêçkirin: 20 bendav û HES, 18 GES û 2 RES
09:06 Dayika Rojîn Kabaîşê: Bila kiryar bên dîtin û cezakirin
09:04 Piştî ku ferzkirina sîxurtiyê red kir bi malbata wî gef lê xwarin
09:02 Di salên 90'î de dewlet, niha jî Cengîz Holdîng: Koçberiyê li gundiyan ferz dikin
09:00 ROJEVA 26'Ê ÎLONA 2025'AN
25/09/2025
18:53 Riza Altûn li mala xwe ya li Tuzluçayirê hat bibîranîn
16:12 Jin li Wanê ji bo Rojîn Kabaîşê meşiyan
15:52 Ji qeyûmê Wanê qirkirina daran
15:51 Der heqê Demîrtaş de dozeke din hate vekirin
15:51 Somayeh Raşîdî li Girtîgeha Qerçaxê jiyana xwe ji dest da
14:50 Dayikên Aştiyê yên Îzmîrê konferansa xwe li dar xist
13:31 Di doza Durdu de daxwaza raporan hate kirin
13:25 Rojnameger Heval Arslan hate binçavkirin
13:24 Gotina ‘Serokê AKP’î yê diz’ sûc hat dîtin
12:30 ‘Hevdîtina bi Ocalan re ji bo aştiya mayinde pêwîstiyek e’
11:41 Fîlozof Rebecca Goldstein ji bo banga Ocalan piştevanî xwest
11:40 ANHA servîsa xwe ya Tirkî digire
11:14 TJA dê ji Amedê bimeşe Enqereyê: Azadiya Ocalan, azadiya me ye
10:54 Coşkun: Guhdarîkirina komîsyonê ya li Ocalan ne tawîz e, mecbûriyet e
09:58 Ezio Menzione: Helwesta dewletê dê di pêvajoyê de diyarker be
09:55 'Ji bo baweriya bi pêvajoyê azadiya Abdullah Ocalan divê'
09:13 Erdogan wekî sala malbatê ragihandibû: Di 9 mehan de zêdetirî 200 jin hatin qetilkirin
09:07 'Diviyabû Komîte ji bo mafê hêviyê guherîneke hiqûqî ferz bikira'
09:06 Ava qirêj a 8 navçeyan diherike Gola Wanê
09:04 Mirina biguman a Rojîn Kabaîşê: Li ser atletê wê xwîna aîdî jinekê hatiye tespîtkirin