AMED - DEM Parti'nin tarihi Sûr ilçesi için aday gösterdiği Gulan Fatma Önkol ve Adnan Örhan, kentin hafızasını ve kimliğini hedef alan uygulamaları ortadan kaldırarak, yerinden edilenlere dönük projeler hayata geçireceklerini vurguladı.
Amed'de 31 Mart yerel seçimlerinde sonuçları en çok merak edilen yerlerin başında tarihi Sûr ilçesi geliyor. Tarihi ve dokusuyla Amed'in hafızası ve kimliği niteliği taşıyan Sûr ilçesinde bu seçimlerde de sonuçların değişmesi beklenmiyor. Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi'nin (DEM Parti) seçimlerde birinci parti olması bekleniyor.
3 KEZ KAYYIM ATANDI
Sûr Belediyesi'ne bugüne kadar 3 kez kayyım atandı. Demokratik Toplum Partisi'nden (DTP) seçilen Abdullah Demirbaş, “çok dili belediye” projesinden dolayı 2007’de tutuklanarak, görevden alındı. Dönemin Diyarbakır Valisi Efkan Ala’nın yardımcısı Ahmet Aydın, belediyeye kayyım olarak atandı.
30 Mart 2014’te Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) eşbaşkan adayları Fatma Şık Barut ve Seyit Narin, seçimleri kazandı. "Özyönetim" gerekçesiyle 23 Ağustos 2015’te eşbaşkanlar tutuklandı. 11 Eylül 2016'da belediyeye ikinci kez kayyım atandı.
2019 seçimlerinde Halkların Demokratik Partisi (HDP) adayları Filiz Buluttekin ve Cemal Özdemir, seçimleri kazandı. Ancak 21 Aralık 2019'da Sur Kaymakamı Abdullah Çiftçi yerlerine kayyım olarak atandı.
KENTİN TARİHİ DOKUSU TAHRİP EDİLDİ
Kayyımlar, Kürtçe tabelaları kaldırdı, taşınmazları satılığa çıkardı, kadın ve çocuk merkezlerini kapattı, eski tarihi yapıları sermayedarlara peşkeş çekti. Belediye kaynakları yandaşa peşkeş çekilirken, belediye borç batağına sürüklendi.
Özellikle 2015-2016 yılları arasında ilan edilen sokağa çıkma yasakları sonrası kentin 6 mahallesi yerle bir edilerek, yerlerine cezaevi mimarisinde tek tipli yapılar inşa edildi. Yıkılan mahallelerin bir bölümüne ise "lüks" iş yerleri açılarak, sermayedarlara peşkeş çekildi. Kayyımlar tarafından “Diyarbakır’ın değerlerine değer katan” yer olarak gösterilen mekanlar, defile düzenlenen mekanlar haline getirildi. Mankenler, sebze, meyve ve bitkilerden yapılmış kıyafetlerle sık sık söz konusu caddede “podyuma” çıkıyor.
DEM PARTİ'NİN EŞBAŞKANLARI
Kazanmalarına kesin gözüyle bakılan DEM Parti'nin eşbaşkan adayları Gulan Fatma Önkol ve Adnan Örhan, yaşanan tahribatları en aza indirmeyi hedefinde. Eşbaşkan adayları, yine yasaklar döneminde göç eden ailelerin yerlerine dönmesi için alan yaratmak istiyor.
Adaylardan Gulan Fatma Önkol, 29 yaşında ve engelli bir birey. Ayağında protez bulunan Önkol, Licê’nin Çemê Elika (Birlik) kırsal mahallesinden. Artuklu Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslar İlişkiler mezunu Önkol, 1990’lı yıllarda koruculuk dayatmasını kabul etmeyen ailesiyle birlikte ilkin Adana’ya göç etmek zorunda kaldı. Köyleri birçok kez yakılan Önkol, tüm baskılara rağmen 2004’te doğduğu yere geri döndü. Lise ve üniversite dönemlerinde gençlik örgütlerinde yer alan Önkol, üniversiteyi bitirdikten sonra çocuk, göç, kadın, ekoloji gibi pek çok alanda farklı çalışmalar yürüttü.
Bir diğer aday Adnan Örhan ise, 1982 Pasûr (Kulp) doğumlu. Anadolu Üniversitesi Uluslararası İlişkiler mezunu olan Örhan da benzer acılara tanıklık etti. 1994’de köyleri yakıldı, daha sonra babası Selim, amcası Hasan ve amcaoğlu Cengiz Örhan gözaltında kaybedildi. Örhan’ın yakınları, sonrasında toplu bir mezarda bulundu.
1994’te Amed’e göç eden Örhan, İnsan Hakları Derneği (İHD) Amed Şubesi'nde yıllarca insan hakları savunuculuğu yaptı. Örhan, Sûr Belediyesi’ne 2019 yılında kayyım atanması sonrası buradaki çalışmasını da bırakarak, belediyeden ayrıldı.
ÖNKOL: ÇOCUKLAR HEDEFTE
Önkol, yasaklar sonrası yaşanan göçlere değinerek, "Sûr, Amed’in kalbi olarak nitelendiriliyor. Aynı zamanda Amed’in tarihsel hafızası, kültürü demektir" dedi. İnsanların göçe maruz bırakılmasıyla kentin belleğinin hedef alındığına dikkati çeken Önkol, ortaya konulan pratiklerden en çok çocukların ve kadınların hedef alındığını söyledi.
Önkol, yasaklar sonrası mantar gibi türeyen iktidar yanlısı tarikat ve cemaatlere ait derneklere işaret ederek, "Paramiliter bir yapı oluşturmaya çalışan bir zihniyet var. Bu zihniyetin amacını ve neyi hedeflediğini teşhir etmek gerekiyor. Eleştiremeyen, doğrudan itaat eden ve vurup kırabilen bir gençlik gelsin istiyorlar. Sadece bir kesime hizmet etsin ve o kesim dışında farklı bir alternatifi, renkliliği kapsamasın istiyorlar. Sokaklarda da tek tipleşme üzerinden bir politika yürütülüyor” diye konuştu.
'HAFIZAYI KORUMAK GEREKİYOR'
“Sur Amed’in kalbidir" diyen Önkol, ortaya konulan uygulamalara karşı duracaklarını vurguladı. Önkol, "Sûr sokakları kadının, gencin, çocuğun ve engellinin sokağı olsun. Ben de bir engelliyim, protez kullanıyorum. Bu alanlarda farkındalık yaratabilecek, kazanımları arttırabilecek çalışmaları planlıyoruz. Sûr sokaklarının güvenilir bir mekan haline gelmesini istiyoruz. Kendi özüne, tarihine geri dönmesini istiyoruz. Çünkü bir hafızası var ve o hafızayı korumak gerekiyor. Bu hafızanın içerisinde birçok zenginlik var, o zenginlikleri açığa çıkartmak gerekiyor" ifadelerini kullandı.
Önkol, tüm inanç ve kesimlerin kendine alan bulabileceği bir belediyecilik anlayışıyla hareket edeceklerini vurguladı. Önkol, "Bizim tek tipleştirme üzerine bir politikamız yok, her zaman çoğulcu bir politikaya sahip olduk. Her zaman azınlıktan, dezavantajlı hale getirilen guruplardan, yok sayılan gruplardan yana oldu. Çoğulcu, demokratik, kadın kazanımını esas alan, çocuğu ve engelliyi gözeten bir belediyecilikle çalışma yürütmek istiyoruz."
ÖRHAN: GÖÇ EDENLERİ GETİRME ÇABASINDA OLACAĞIZ
Bir diğer aday Örhan ise, kayyımların tahribatlarından şikayet etti. Tarihi yapıların yıkılarak yerlerine "ucube" yapıların inşa edildiğini söyleyen Örhan, "Her anlamda katledilen tarihi yapılar var. Sûr tarihi bir yer, yüz yıllardır çok farklı inançların bir arada yaşadığı yer. 2016’dan bu yana yaşanan kayyım politikaları bu çok kültürlü yeri yok etme adına politika izledi. Ucube yapıların yapılmasıyla 20 bin üzerinden nüfus göç etti" dedi.
Göç edenleri yeniden Sûr'a getirmek için çalışmalarının olacağını kaydeden Örhan, şunları söyledi: "Demokratik, ekolojik, kadın özgürlükçü paradigmamızla Sûr’un sokaklarını tekrardan canlandırmaya çalışacağız. Sûr’dan göç eden nüfusu tekrar getirme çabası içerisinde olacağız. Sûr’un insanlarını tekrar buraya getirmek için gerek yerinde dönüşüm gerekse başka alanlar açmak için elimizden gelen bütün çabayı göstereceğiz. Kararlarımızı halkla beraber alacağız, halka gideceğiz. Metruk yapılar ve tahrip edilen yapılarla ilgili çalışmalarımız olacak."
MA / Eylem Akdağ