İSTANBUL - İstanbul Sözleşmesi’nin denetim organı Kadınlara Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddete Karşı Eylem Uzman Grubu (GREVIO),Türkiye’ye ilişkin hazırladığı ilk değerlendirme raporunda, “Kadına yönelik şiddetle mücadelede endişe verici uygulamalar halen varlığını sürdürüyor. Devlet mağdurları koruyamıyor” dedi.

Türkiye’de 2014 yılında yürürlüğe giren ve “İstanbul Sözleşmesi” olarak anılan Kadınlara Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nin denetim organı Kadınlara Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddete Karşı Eylem Uzman Grubu (GREVIO), Türkiye’ye ilişkin ilk değerlendirme raporunu açıkladı.

Türkiye üzerinde ilk raporunda GREVIO, değerlendirme yaparken Türkiye’deki mevcut siyasi iklimin etkilerinin göz önünde bulundurulması gerektiğini belirtti. Raporda, “Terörle mücadeleye ilişkin önlemlerin, Türkiye’nin güneydoğu bölgesindeki güvenlik operasyonlarının ve başarısız darbe girişiminden sonra kamu hizmeti sektöründe memurların kitle halinde işten çıkarılması sonucunda insan kaynaklarının azalması gibi çeşitli faktörlerin, kadınların şiddetten uzak bir yaşam sürme haklarını kullanmaları açısından elverişli bir ortam yaratmadığı” ifade edildi.

TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİNE FARKINDALIK YARATILMALI

Raporda öte yandan kadına yönelik şiddetle mücadelenin önünde engel oluşturan bir dizi etmenin de altını çizildi. Rapora göre, bu etmenlerden biri kamu politikalarının, kadın erkek eşitliği ve kadına yönelik şiddet üzerindeki etkileri açısından sistematik ve kapsamlı bir değerlendirmeye tabi tutulmaması. Bir diğer etmen ise, kadının anne ve “bakım sağlayıcı” şeklindeki geleneksel rollerine vurgu yapma eğilimi ve bunun sonucunda kadın ve erkeğin aile ve toplum içindeki toplumsal rol ve sorumluluklarıyla mücadele edilmemesi. Raporda, bu engellere karşı toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin farkındalık çalışmalarının artırılması gerektiğini vurgulandı.

DEVLET SİSTEMİ MAĞDURLARI KORUYAMIYOR

GREVIO raporunda, yetkililerin veri toplamayı geliştirmeye yönelik yoğun gayretlerini memnuniyetle karşılarken ancak faillere yönelik soruşturma, kovuşturma ve cezalandırmalara ilişkin adli verilerin mevcut olmamasını, yasaların uygulanışını izleme açısından ciddi bir engel olarak gördüğünü belirtti. GREVIO, devlet sisteminin mağdurları koruyamamasının, Türkiye’de kadınların zaman zaman, “yeniden mağdur edilme ve/veya çifte mağduriyete” uğrama nedeni olduğuna dair yeterli kanıtın var olduğunu tespit etti.

MAĞDURLARI KORUMA HİZMETLERİ YETERSİZ

Şiddeti Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM) konusunda altyapı çalışmalarını ve veri tabanı oluşturulması yönündeki çabaları olumlu bulduğunu ifade eden GREVIO raporunda, kadınlarından ekonomik olarak güçlendirilmesi için, mali destek, eğitime erişim ve istihdam, ücretsiz çocuk bakımı ve erişilebilir konut hakkı gibi imkanlar sunulması gerektiğini söyledi. Mağdurun, şiddet uygulayanı ihbar etse de etmese de tüm hizmetlerden yararlanması gerektiğine vurgu yaptı. Diğer yandan raporda, şiddet vakalarının bildirim oranlarının düşüklüğüne işaret edilerek, yetersiz bildirimlerin altında yatan nedenlerin irdelenmesi ve mağdurların şiddete yönelik kurumsal cevaba olan güveninin artırılmasını hedefleyen politikalara ihtiyaç olduğunu dile getirildi.

KADINLARIN %25’İNDEN FAZLASI 18 YAŞIN ALTINDA EVLENDİRİLİYOR

İstanbul Sözleşmesi’ne uyumlu hale gelmesi için Türkiye’deki ceza mevzuatında yapılan yasal reformlarla önemli bir ilerleme sağlandığı ancak sözleşmedeki tüm gereklerin hala benimsenip yerine getirilmediği belirtilen raporda, ısrarlı takiple tacizde bulunma, zorla evlendirme ve 15-18 yaş arası kız çocuklarına yönelik cinsel şiddet suçlarına yönelik mevcut yasaların yeterli çözüm getirmediği vurgulandı. Türkiye’deki kadınların %25’inden fazlasının 18 yaşından önce evlendiğinin rapor edildiğini, hatta bu oranın kırsal bölgelerde %32’ye kadar yükseldiği belirtildi.

Ayrıca mahkemelerdeki uygulamalarının sözleşme standartlarıyla uyumlu hale gelmesi için ilgili yasal mekanizmaların geliştirilmesi, özellikle kadına yönelik şiddet eylemlerini haklı gösteren ve evvelce kullanılan gerekçelerin yasaklanması ve cezai yaptırımların caydırıcılığının sağlanması gerektiği belirtildi.

MAĞDURLARIN BEYANI KANIT TEŞKİL ETMELİ

GREVIO son olarak hazırladığı raporda, mağdurun beyanın koruyucu tedbir kararı verilmesi ve soruşturma başlatılması için kanıt teşkil ettiğine dair 6284 sayılı yasada yer alan ilkenin uygulanması gerektiği konusunda uyarıda bulundu. Ayrıca görevini yerine getirmeyen, şiddet eyleminde bulunan, şiddeti görmezden gelen ya da mağdurları suçlayan devlet görevlilerinin sorumlu tutulması gerektiğini belirtti.