Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), tüketici güven endeksinin Haziran ayında bir önceki aya göre 5,2 puan artarak 62,6’ya yükseldiğini açıkladı. Böylece, Mayıs ayında 59,5 olan endeks, Haziran ayında 62,6 olarak duyuruldu. Reel sektörde iyimserliğe yol açacak bir verinin olmamasına TÜİK’in artış iddiası veriler üzerindeki kuşkuyu yeniden gündeme getirdi.

 

İMALAT SANAYİ GERİLEDİ 

 

Tüketicinin bakışını yansıtan endekste yer alan sektörlerin başında gelen imalat sanayi üretimi büyük düşüş kaydetti. TÜİK açıkladığı en son veri olan nisan ayına dair sanayi üretimi yıllık bazda yüzde 31,4 azaldı. Aylık bazda ise yüzde 30,4 gerileme yaşandı. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2020 yılı Nisan ayında, madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 14,5, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 33,3 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 14,9 azaldı.

 

PEREKENDE SATIŞTA GERİLEME

 

TÜİK tarafından açıklanan en son perakende satış endekslerinde büyük bir gerileme söz konusu. Buna göre Nisan ayında sabit fiyatlarla perakende satış hacmi nisanda bir önceki aya göre yüzde 21 gerilerken, gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 5,2, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 31,5, otomotiv yakıtı satışları yüzde 23,1 düştü.

 

BEKLENTİ İLE VERİLER UYUŞMUYOR

 

Haziran ayına dair tüketici güven endeksinde pozitif beklenti içine giren bir diğer sektör ise inşaat üreticilerinin bakışı oldu. Ancak inşaat üreticilerin olumlu beklentilerinin aksine Türkiye’de konut satışları büyük oranlarda azalmaya devam ediyor. TÜİK tarafından açıklanan Mayıs ayı konut satışı verilerine göre, Türkiye’de konut satışları, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 45 düşerken, ipotekli konut satışlarında ise mayısta yüzde 24, son beş ayda yüzde 118 artış yaşandı.

 

HANE HALKI BORÇ BATAĞINDA

 

TÜİK’e göre, tüketici güven endeksinin artmasında payı olan bir diğer alan ise hane halkı beklentisi oldu.

 

Merkez Bankası Finansal İstikrar Raporu'na göre, Mart 2019'da 590.7 milyar lira olan borç miktarı 12 ayda yüzde 20.2 artışla 709.7 milyar liraya tırmandı. Borçlu kişi sayısı ise söz konusu bir yılda 1.2 milyon arttı.

 

Yine Türkiye'de 32.2 milyon vatandaşın borçlarının yüzde 90.9'u bankalara, kalanı ise finansman şirketleri, Toplu Konut İdaresi (TOKİ) ve varlık yönetim şirketleri arasında dağılmış durumda. Kişi başı ortalama borç ise 22 bin lirayı geçiyor.

 

GENEL İŞSİZLİK BEKLENTİSİ

 

Tüketici güven endeksi göstergesinde ayrıca genel ekonomik durumu ile genel işsizlik sayısı beklentisi de soruluyor. Ekonomist Mahfi Eğilmez, geniş işsizlik hesaplamalarında işsizlik oranını yüzde 23,1 olarak hesapladı. Prof. Dr. Ebru Voyvoda ve Prof. Dr. Erinç Yeldan tarafından hazırlanan, salgın sonrası Türkiye ekonomisiyle ilgili raporda ise salgın sonrası işsizliğin yüzde 33’e çıkacağı tahmin edildi. DİSK’in araştırma merkezi ise geniş tanımlı işsiz sayısının 13 milyonu, işsizlik oranının ise yüzde 39’u aştığını kaydetti. 

 

VERİLER TARTIŞMALI BÜYÜME YAPAY 

 

Tüketici kesimin ülke ekonomisine ilişkin eğilimleri ve ekonomiye dair değerlendirmeleri ölçen tüketici güven endeksi verileriyle reel piyasalardaki verilerin uyuşmaması TÜİK’in veri güvenirliliğini bir kez daha tartışmaya açtı. DİSK’in araştırma merkezi, geniş tanımlı işsiz sayısının 13 milyonu, işsizlik oranının ise yüzde 39’u aştığını açıkladı. TÜİK’in hükümetin isteği doğrultusunda veri açıkladığı ileri sürülürken, büyüme konusunun ise yapay olduğu eleştirilerini arttırdı. 

 

BAKAN: SEYİR POZİTİF 

 

TÜİK’in verileri üzerinden değerlendirme yapan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, önceki gün “Haziran ayında tüketici güven endeksinde yaşanan artış, toparlanmanın seyrinin pozitif yönde olduğunu gösteriyor. İnşallah bu yılı beklentilerin üstünde bir noktada kapatacağız” diyerek, pozitif bir tablo çizdi. 

 

MA / Selman Güzelyüz