TRABZON - Karadeniz bölgesinde 8 günde 25 proje için ÇED duyurusu yapıldı. Ekolojist Murat Çepni, "Karadeniz insanının elinden ekmeği ve doğası alınıyor" uyarısı yaptı.
Ekolojik talanın, en çok zarar verdiği bölgelerden biri olan Karadeniz'de 11-18 Aralık tarihleri arasında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 11 kentte 25 proje için Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) duyurusu yapıldı. Madenden Rüzgar Enerji Santraline (RES), Güneş Enerji Sistemi’nden (GES) sanayi tesisine kadar birçok proje için ÇED süreci başlarken, bir kısmı için ise "ÇED gerekli değil" kararı verildi.
Kararlar içinde en önemlilerinden biri olan Kastamonu Hanönü ilçesinde yine bir maden ocağı için ÇED süreci başlatıldı. Bakanlık, ilçenin Yeniköy Köyünde Eti Bakır A.Ş. tarafından açılmak istenen bakır madeni için 14 Aralık'ta ÇED süreci başlatıldığını duyurdu. Bin 815,87 hektarlık ruhsat sahasında işletilen yeraltı madeninde yıllık 50 bin ton bakır çıkarılması planlanıyor. Maden sahası “Orman Alanı” olarak tanımlanırken, maden sahasının içinden ve çevresinden mevsimsel akış gösteren dereler ve kolları bulunuyor. Yine maden sahası Yeniköy Köyü’ne 2,25 kilometre, Yeniköy Köyü’ne bağlı konuta 2 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Madenin inşası ve işletmesi sırasında bölgedeki orman yolunun kullanılacağı belirtilen ÇED raporda ayrıca bu yolların ulaşım ve nakliye amaçlı genişletileceği bilgisine de yer verildi.
MERAYA GES
Gümüşhane Şiran ilçesi Paşapınarı Köyü'nde Fazlı Enerji isimli şirketin açmak istediği GES için 13 Aralık'ta ÇED süreci başlatıldı. 19,83 hektarlık bir alana en yakın yerleşim birimi 58 metre uzaklıktayken, sahanın 38 metre yakınından ise Şiran Çayı geçiyor. Öte yandan alan “Çayır-Mera Alanı ve Tarım Arazisi” olarak vasıflandırılmış durumda.
FATSA KIYILARI DOLDURULACAK
Ordu Fatsa'da Mustafa Kemal Paşa ve Dumlupınar mahallelerinin kıyı dolgusu için başvuran Ordu Büyükşehir Belediyesi projesi için 15 Aralık'ta "ÇED olumlu" kararı çıktı. Aynı bölge için bakanlığın 18 Kasım 2021'de verdiği “ÇED gerekli değildir” kararı hukuka aykırı olduğu, bölge halkına faydası olmayacağı, kamu yararı gözetilmediği, ilçenin yaşanmaz hale geleceği gerekçeleriyle Ordu 1. İdare Mahkemesi tarafından 29 Haziran 2022'de iptal edilmişti. 1 kilometrelik sahil bandında yapılacak dolgu alanı için bölgedeki vadileri yok eden 4 ayrı taş ocağından taş alınması planlanıyor. Proje sahası Fatsa iskelesinden Fatsa Balıkçı Barınağına kadar uzanırken, bölgede deniz türü çeşitliliğinin fazla olduğu bölgede profesyonel balıkçılığın yanı sıra amatör balıkçılıkta yapılıyor.
KAVAK'A 2 RES
Samsun Ladik ilçesi Ahmetsaray Mahallesi ve Kavak ilçesi Karadağ Mahallesi sınırlarında Hanlı Enerji isimli şirket tarafından kurulmak istenen RES için 15 Aralık'ta ÇED süreci başlatıldı. 5 adet RES türbini kurulacak olan alan Samsun, Çorum, Tokat Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına göre tarım arazisi niteliğinde.
Yine Kavak ilçesi Belalan Mahallesi'nde ise Oğutata Mimarlık isimli şirket tarafından RES yapılması için 15 Aralık'ta ÇED süreci başlatıldı. 5 adet rüzgar türbininin kurulacağı bölge Samsun, Çorum, Tokat Planlama Bölgesi İli 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı’na göre "Orman" ve "Tarız Arazisi" niteliğindedir.
TARIM ARAZİSİNE 87 BİN GÜNEŞ PANELİ
Samsun Havza ilçesi Hacıdede Mahallesi'nde Ekim Elektrik isimli firma tarafından işteline RES'e kaynak sağlamak için açılması planlanan GES için 15 Aralık'ta "Nihai karar" sürecine girildi. Buna göre İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu (İDK) tarafından son hali verilen dosya, askıya çıkarken, 10 gün içinde yurttaşlar projeye itiraz edebilecek. GES alanı Çorum, Samsun, Tokat Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planında “Nitelikli tarım alanı” içinde kalıyor. Alana en yakın yapı 450 metre uzaklıkta bulunan tarla içi bir yapı. Proje kapsamında 71 hektarlık bir alana toplam 87bin 272 güneş paneli yerleştirilecek.
ORMANA KALKER OCAĞI
Samsun Bafra ilçesi İnözü Koşaca Mahallesi'nde ise Karayolları 7'inci Bölge Müdürlüğü tarafından 24,45 hektarlık alana patlatmalı kalker ocağı kurulması için 14 Aralık'ta "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Öte yandan Samsun İlkadım ilçesi Çivril Mahallesi'nde Dağdelen Yol Yapı A.Ş. tarafından 69 bin 966,58 metrekarelik alana "Samsun Şehir Geçişi Yeşilkent Kavşağı Toprak İşleri, Sanat Yapıları, Üstyapı İşleri (BSK) ve Köprü Yapım İşi" için Sıcak Asfalt Plent ve Mekanik Plent Tesisi kurulması için 12 Aralık'ta ÇED süreci başlatıldı.
TAŞ OCAKLARINA 'ÇED GEREKLİ DEĞİL'
Tokat merkez ilçesi Döllük ve Bula köylerini kapsayan 3 hektarlık alanda Tokat Erdem Hazır Beton isimli şirket tarafından Kum-Çakıl Ocağı açılması için 18 Aralık'ta "ÇED gerekli değil" kararı çıktı. Proje alanına kuş uçuşu 68 metre uzaklıkta konutlar bulunurken, 155 metre kuzeyinden Yeşilırmak Nehri, 140 metre uzağından ise Yeşilırmak Nehri yüzeysel su kaynağı bulunuyor.
Tokat'ın Zile ilçesi Yıldıztepe Köyü'nün mahallerinde ise Tokat İl Özel İdaresi tarafından 3 adet kil ocağı ve 1 adet taş ocağı işletilmesi için 14 Aralık'ta "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Toplamda 20 hektarlık alanda işletilecek 4 ocağın bulunduğu alan Samsun-Çorum-Tokat Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planında “Marjinal Tarım Alanları” ve “Orman Alanları” içerisinde kalıyor. Ayrıca alan, bölge halkı tarafından mera ve yayla olarak da kullanılıyor.
KARABÜK'TE 3 PROJE
Karabük merkez ilçesi Burunsuz Köyü'nde Yılmaz İnşaat firması tarafından "Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi Kapasite Artışı” için 11 Aralık'ta İDK tarafından nihai karar verildi. Buna göre hazırlanan dosyaya yurttaşlar 10 gün içinde itiraz edebilecek. Mevcut ocak alanının iki katından büyük bir alanda açılması planlanan maden alanı orman ve şahıs arazilerinden oluşuyor.
Yine merkez ilçesi Kale Köyü'nde 2 bin metrekarelik alana Yılankaya Hurdacılık isimli firma tarafından atık tesisi kurulması için 13 Aralık'ta ÇED süreci başlatıldı. Tesis metal atıklarının ve cüruflarının toplanarak işlendiği bir tesis olarak kullanılacak. Öte yandan Eskipazar ilçesi Bayındır Köyü'nde bulunan Eskipazar Organize Sanayi Bölgesi'nde Hakan Faydasıçok Çelik Anonim Şirketi tarafından 27 bin metrekarelik alana kurulacak olan “Sıcak ve Soğuk Demir Çelik Haddeleme Tesisi” için ÇED süreci başlatıldı.
ORMANA MADEN
Bolu Gerede ilçesi, Külef Yaylası Mevkii’nde Bolu Valiliği tarafından işletilen maden ocağının kapasitesinin 1,2 hektardan 3,29 hektara genişletilmesi için yapılan başvuruya 14 Aralık'ta "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Maden sahası 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planında “Orman Alanı” kullanımında kalıyor. Yine valilik tarafından Gerede Salur Yaylası Mevkiinde işletilen maden ocağının kapasitesinin 1,47 hektardan 1,84 hektara genişletilmesi için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Bu alanda 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planında “Orman Alanı” olarak kullanılıyor.
Bolu'da ayrıca Göynük ve Mudurnu ilçelerini kapsayan bir alanda Türkiye Elektrik İletim A.Ş Genel Müdürlüğü (TEDAŞ) tarafından yapılacak enerji nakil hattı projesi için 15 Aralık'ta İDK tarafından nihai karar dosyası hazırlandı. Öte yandan Mudurnu ilçesinde Aysel Karaca bireysel başvurusuyla yapılacak olan kümes hayvancılığı tesisi için 13 Aralık'ta ÇED süreci başlatıldı.
SAKARYA'DA 4 ÇED
Sakarya Adapazarı ilçesi Taşkısığı Mahallesinde Güven İnşaat firması tarafından işletilen kalker ocağının 8,4233 hektar daha genişletilmesi için 13 Aralık'ta ÇED süreci başlatıldı. Ayrıca kentte Kaynarca ilçesinde Al Baha Livestock Farms Hayvancılık firması tarafından işletilen küçükbaş-büyükbaş hayvan tesisisin kapasite artışı için 13 Aralık'ta, Erenler ilçesinde Boyasan isimli firma tarafından boya fabrikası kurulması için 14 Aralık'ta, Adapazarı ve Akyazı ilçelerinde TEDAŞ'ın enerji nakil hattı projesi için 15 Aralık'ta ÇED süreci başlatıldı.
TAŞ OCAĞINA, OTELE, DEFİNE ARAMAYA İZİN
Sinop merkez ilçesi Sinecan Köyü'nde ise Kuşdil İnşaat tarafından agrega yıkama-eleme tesisi işletilmesi için 15 Aralık'ta ÇED süreci başlatıldı. 9 bin 786,69 metrekarelik alana kurulacak olan tesis 180 metre uzaklığında yerleşim yerleri bulunuyor. Tesis alanı 1/25.000 ölçekli onaylı Çevre Düzeni Planına göre “tarım alanları” olarak belirlenirken, tesisin çok yakınından ise Kırkgeçit Çayı geçiyor. Trabzon Akçaabat ilçesi Darıca Mahallesi'nde Tilya Resort Otel'in kapasite artışı için de 13 Aralık'ta "ÇED gerekli değil" kararı verildi. 9 bin 9557,675 metrekarelik alana genişleyecek olan otel, Akçaabat sahilinde bulunuyor. Öte yandan Zonguldak Devrek ilçesi Karacaören Köyü'nde 50 metrekarelik bir alanda define aramak isteyen Cemil Durmuşçuk'un başvurusuna ilişkin 14 Aralık'ta ÇED süreci başlatıldı.
ÇEPNİ: KARADENİZ TALANIN MERKEZİ OLDU
Karadeniz'de alınan bu kararlara ve bölgedeki etkilerine ilişkin konuşan ekolojist Murat Çepni, 20 yıllık AKP iktidarının Karadeniz'de büyük bir ekolojik yıkıma neden olduğunu kaydetti. Çepni, Karadeniz bölgesinin özel olarak iktidarın talan alanına dönüştüğünü vurgulayarak Karadeniz Sahil Yolu ile başlayan sürecin AKP ile HES, Yeşil Yol Projesi ve taş ocakları ile devam ettiğini belirtti.
Çepni, "Bu aynı zamanda bölgeyi insansızlaştıran bir süreç. Karadeniz tarım ve turizm açısından çökertilmiş durumda. Gündeme gelen yeni projeler ise bu saray rejiminin gözünün dönmüşlüğünün ifadesi. Tüm bölgeyi şirketlere peşkeş çekmek için ellerinden ne geliyorsa yapıyorlar. Yine tüm bu projeler planlandığı gibi hayata geçerse doğa, çay ve fındık tarımı da tümden ortadan kalkacak" dedi.
'HAMASET VERİLİYOR, DOĞA ALINIYOR'
Karadeniz'in bu derece pervasızca talan edilmesinin arka planında bölgenin AKP tarafından “oy deposu” olarak görmesinin geldiğini ifade eden Çepni, "Karadeniz insanı politik islamcı, milliyetçilik ve şovenizm duygularla yedeklenmeye çalışılıyor. Yani Karadeniz insanına hamaset veriliyor, elinden ekmeği ve doğası alınıyor. Dolayısıyla bu yeni talan projeleriyle Karadeniz ağır bir saldırı altında. Karadenizin demokrasi güçlerinin ve ekoloji mücadelesi yürütenlerin meseleye sahip çıkması ve talan siyasetine dur demesi gerekiyor. Daha önceki HES projelerinde görüldüğü üzere kendi öz gücümüze güvenerek bu saldırıları bertaraf edebiliriz" diye konuştu.
MA / Tolga Güney