DİYARBAKIR - Adil yargılanmadığı gerekçesiyle yeniden yargılanmasına karar verilen Abdullah Altun'un tahliyesi reddedilirken, Anayasa Mahkemesi'nin onun hakkında verdiği kararı emsal kabul eden mahkemeler, 100'e yakın Hizbullah hükümlüsünü tahliye etti. Tahliyelere karar veren mahkemeler arasında Altun'un tahliye talebini reddeden Diyarbakır 6. Ağır Ceza Mahkemesi de var. 

 

Abdullah Altun, Diyarbakır 3 Nolu Devlet Güvenlik Mahkemesi’nin (DGM) 3 Haziran 1999 tarihli kararıyla, PKK davasında "ülke topraklarının bir kısmını devlet idaresinden ayırmaya yönelik eylemlerde bulunma" suçlamasıyla ömür boyu ağır hapis cezasına mahkum edildi. Karar, Yargıtayca onanınca 20 yıldır cezaevinde olan Altun, adil yargılanma hakkı ihlal edildiği gerekçesiyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvurdu. DGM heyetinde askeri bir hakimin de bulunması nedeniyle bağımsız ve tarafsız bir mahkemede yargılama yapılmadığından, soruşturmanın ilk aşamasında müdafi tarafından temsil edilmediğinden ve baskı altında alınan ifadelerinin mahkumiyete esas alındığı şikayetiyle yapılan başvuruyu kabul eden AİHM, Altun'un bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verdi ve yeniden yargılama yapılmasının, ihlalin giderimi için uygun bir yol olacağına hükmetti.

 

BAŞVURUSU REDDEDİLDİ

 

AİHM kararı üzerine yeniden yargılama talebi Diyarbakır 6’ncı Ağır Ceza Mahkemesi’nce 10 Temmuz 2013'te reddedilen Altun, Diyarbakır 4’üncü Ağır Ceza Mahkemesi'ne itirazda bulundu.

Ancak itirazının reddedilmesi üzerine bu kez 4 Mart 2014’te Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yaptı. Altun, AYM'ye yaptığı başvuruda, AİHM'in ihlal kararına istinaden, yargılamanın yenilenmesi talebinin hukuka aykırı biçimde reddedildiğini, yapılan değerlendirmenin kanunla ve AİHM kararıyla açıkça çatıştığını, AİHM kararının yerine getirilemediğini belirtti.

 

YENİDEN YARGILANMASINA KARAR VERİLDİ

 

Anayasa Mahkemesi, Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde mahkum edilmiş olan Altun'un Anayasa'nın 36’ncı maddesinde güvence altına alınan bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkının ihlal edildiğine oybirliğiyle karar verdi. Anayasa Mahkemesi'nin 17 Temmuz 2018 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan gerekçeli kararında, AİHM tarafından verilmiş ihlal kararının, temel hak ve özgürlüklerin teoride olduğu gibi pratikte de etkili bir şekilde korunabilmesi amacıyla yargılamanın yenilenmesi sebebi olarak kabul edildiğine işaret etti.  

 

Yeniden yargılanma talebinin kabul edilmeyerek başvurucunun bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkına yönelik ihlalin giderilemediğini ifade eden AYM, "Adil yargılanma hakkı kapsamındaki bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkının sağladığı güvencelerle bağdaşmayacak şekilde AİHM'in ihlal kararının uygulanmaması nedeniyle bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir" sonucuna vardı.

 

TAHLİYE TALEPLERİ REDDEDİLDİ

 

Anayasa Mahkemesi'nin kararı üzerine Diyarbakır 6’ncı Ağır Ceza Mahkemesi'ne yeniden yargılama talebiyle başvuruna Abdullah Altun'un avukatı Müslüm Dalar'ın talebi mahkemece kabul edildi. Davanın görülen 2 celsesinde, yeniden yargılanma nedeniyle müvekkilinin hükümlü değil, tutuklu olduğunu ve bu nedenle tahliyesini talep etti. Ancak, Dalar'ın talebi her defasında mahkeme heyeti tarafından reddedildi.

 

HİZBULLAHÇILAR BAŞVURDU

 

Anayasa Mahkemesi'nin Altun kararı sonrası, DGM'lerde yargılandıkları davalarda hüküm giyen Hizbullah üyeleri, Altun kararını emsal göstererek yargılandıkları davalarda DGM heyetinde askeri hakim bulunduğu için adil yargılama haklarının ihlal edildiğini yeniden yargılanma ve tahliye talebinde bulundu. Kapatılan DGM'lerin bulunduğu Diyarbakır, Van, İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Erzurum'daki ağır ceza mahkemelerine çok sayıda başvuru yapıldı.

 

Mahkemeler, Anayasa Mahkemesi kararı gereği, heyette askeri hâkimin bulunduğu bir mahkeme tarafından yargılanan kişilerin yeniden yargılanması gerektiği, bu kişilerin artık hükümlü değil, tutuklu statüsünde olduğu gerekçesiyle yapılan başvuruları değerlendirdi. Bazı mahkemeler, yeniden yargılama kararlarını Anayasa Mahkemesi'nin Altun kararı ile birlikte Yargıtay 9’uncu Ceza Dairesi başkanı ve üyelerinin "FETÖ" nedeniyle ihraç edilmelerine dayandırdı.

 

ALTUN'A RET HİZBULLAH'A TAHLİYE

 

Yargılanmanın yeniden yapılmasına karar veren mahkemeler, hükümlülerin haklarındaki cezanın infazının ertelenmesini de bireysel başvuru sonucuna bakmaksızın kararlaştırdı. Hükümlü değil, sanık statüsüne geçen kesin sayı bilinmemekle birlikte çoğunluğu müebbet ve ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan 100’e yakın Hizbullah üyesi, adli kontrolle serbest bırakıldı. 

 

Şubat ayında Van 1’inci Ağır Ceza Mahkemesi'nin verdiği ilk kararların ardından farklı kentlerden kararlar izledi. 

 

Anayasa Mahkemesi ihlal kararı doğrultusunda Altun'u yeniden yargılayan Diyarbakır 6’ncı Ağır Ceza Mahkemesi, Altun'un tahliye talebini reddederken Anayasa Mahkemesi Altun kararı doğrultusunda başvuruda bulunan Hizbullah hükümlülerinin talebini ise kabul etti.

 

Mahkemeler, farklı örgüt mensuplarının aynı gerekçe ile yaptığı başvuruları ise reddediyor.