Hakkarili esnaflar, ülkede devam eden ekonomik krizden dolayı kepenk kapatma aşamasına geldi. Üretimin tamamen durduğunu, kira ve fatura ödemelerinde dahi çok zorlandıklarını belirten esnaflar, iş yerlerini kapatmayla karşı karşıya olduklarını dile getirdi. 

 

'HAYATIMIN EN KÖTÜ DÖNEMİ’ 

 

Yıllardır Hakkari kent merkezinde matbaacılık yapan Metin Kaçmaz, son 3 aydır kirasını ödeyemediğini, mal aldığı toptancıya ödeme yapamadığını, bu nedenle iş yerini kapatma aşamasına geldiğini belirtti. Kaçmaz, "Hayatımın en kötü dönemini yaşıyorum. İş yerimi kapatma aşamasına geldim ve kapatmayı düşünüyorum. Artık kira, elektrik ve interneti karşılamak bile çok zor. Bunun yanı sıra, iş yerinin ve evin kışlık giderleriyle birlikte zor bir aşamaya geldim. Çarkımız tamamen durdu” dedi.

 

‘ESNAF KREDİSİ ÇEKTİM ONU DA ÖDEYEMEDİM’ 

 

Matbaa alanında özellikle yaz sezonunda düğün davetiyeleri, kartvizit ve ilanlar üzerine çalıştıklarını, şimdiyse iş yapmadıklarını belirten Kaçmaz, şöyle devam etti: “Yaşanan ekonomik krizden sonra esnafımız çalışmaz hale geldi. Bu durum da işlerimizin büyük bir bölümünü kesti. Düğün davetiyeleri işlerinde de halkımız yaşanan krizden dolayı ya kart bastırmıyor ya da çok cüzi bir miktarda baskı yaptırıyor. Bu da genelde düğünden sonraya bırakılıyor ve işler istediği gibi gitmeyince bizlere dönüş olmuyor. Verdiğimiz ürünler, bu nedenle borca gidiyor. Bu durumda biz de karşı tarafa ödeme yapamıyoruz. Son birkaç aydır toptancıya ödeme yapamayınca toptancı ürün vermez oldu. Borçları kapatmak için bankalardan esnaf kredisi çektim, onu ödeyemedim. İşler bu şekilde yumak haline gelince kapatma aşamasına geldik. Bugün yarın kapatıp başka bir iş bulmaya çalışacağım." 

 

‘İŞÇİ PARASINI DAHİ ÖDEYEMEZ DURUMA GELDİK’

 

25 yıl özel sektörde çalıştığını ve kentte gazete bastığını belirten Metin Keskin de, yasa gereği çalıştırmak zorunda oldukları 4 çalışana ücretlerini ödeyebilmek için kendi kazançlarından vazgeçtiğini belirtti. Keskin, “Daha önce kentte yayın yapan 11 gazete güç birliği yapalım diye birleşip 2 gazete olarak yola devam kararı aldık. Ancak istediğimiz gibi gitmedi ve her geçen gün gazeteler erimeye başladı. Resmi olarak gazetede 4 arkadaşı çalıştırma zorunluluğumuz var. Arkadaşlarımız asgari ücret alıyorken bizler işveren olarak bu rakamın 3’te birini ancak kazanabiliyoruz” ifadelerini kullandı. 

 

Yasa gereği primlerini doldurduğu halde emekli olamadığına dikkat çeken Keskin şöyle devam etti: “25 yıl çalışıp primlerimi yatırdım. Ama maalesef emekli olamıyorum. Hakkari’de yoğun bir işsizlik var; ama kimse bunu yansıtmıyor. Sattığımızın karşılığını alamayınca bizler de ödemelerimizi yapamıyoruz ve sıkıntılarla baş başa kalıyoruz.” 

 

‘ÇAYI 50 KURUŞA SATIYORUM’ 

 

Bir pasajda esnafa çay dağıtarak 5 kişilik ailesini geçindiren Metin Özkan da, artan fiyatların ardından bütün kazancının faturalara ve zamlanan çay ve şekere gittiğini söyledi. Özkan, krizin kendilerini çok kötü etkilediğini belirterek, “Artık geçinemiyoruz. Bu çay ocağıyla aile geçindirmeye çalışıyorum. Enflasyonun yükselmesiyle her şeye zam geldi. Her yerde çay bir lira olmuşken ben esnaf alabilsin diye 50 kuruşa veriyorum. Hakkari halkı kaçak çay içiyor. Daha önce kilosu 25 lira olan çay şu anda 65 lira. Daha önce 5 kilo şekeri 15 liraya alabiliyorken şimdi ise 23-24 liraya alıyoruz. Elektrik faturası 50-60 lirayken bu ay faturam 195 lira gelmiş. Mal satışı yapamadığımız için faturalarımızı da ödeyemiyoruz. Çay, şeker ve faturalar için çalışıyorum. Elde bir şey kalmayınca eve bir şey alamıyorum. Okula giden çocuklarım ve bir de bebeğim var. Tek gelirim budur. Ne yapacağımı bilemiyorum” diye konuştu.

 

'MALZEMELERİ HALA ZAMLI ALIYORUZ’

 

PVC üretimi yapan esnaflardan Ramazan Erik de, kentte bu sene inşaat yapılmadığını, yapanların da ödemede zorlandığını söyledi. Üretip sattığı malların parasını alamadığı için çek ve senetlerini ödeyemez duruma geldiğini dile getiren Erik, “Yaşanan bu krizden çok etkilendik. Metre tülü 20 liraya aldığımız mala yüzde 70 zam geldi. Bu da otomatik olarak bütün inşaat sektörünü ve halkımızı etkiliyor. Hakkari’yi baz alırsak geçen yılara nazaran insanlarımız bu sene inşaat yapamadı. Bundan dolayı piyasa tamamen durdu. Bunun dışında hükümetin indirim yapıyoruz demesinin bir karşılığı yok. Aldığımız ham madde fiyatı zirveye çıktı ve düşmedi. Malzemeleri halen zamlı alıyoruz. Esnafımızın yüzde 25’i çekini, senedini ödeyemiyor. Bu nedenle esnaflar gerçekten zor durumda. Gidişata göre önümüzü de göremiyoruz. Kriz bitecek mi yoksa daha da yukarı mı çıkacak onu da bilemiyoruz. Ortada ciddi bir kriz var ve insanlar mağdur. Bunun yanı sıra sattığımızın parasını da çok zor alıyoruz. Çünkü insanların ödeme gücü kalmamış” diye konuştu.

 

MA / Hamza Gündüz