VAN - Bir dönem çevre illerinin neredeyse tümünün lahana ihtiyacını karşılayan Erciş, AKP hükümetinin ithal tarım politikası, gübre ve mazota yapılan zamlar nedeniyle bu özelliğini giderek kaybediyor. Lahana Pazarı'nda bulunan yetiştirici ve satıcılar böyle devam etmesi durumunda artık lahana ekmeyeceklerini söylüyor.

 

Türkiye'deki beyaz lahana (kelem) üretiminin yüzde 5'lik bölümünü, bölge kentlerinin de neredeyse tümünün ihtiyacını karşılayan Erciş'te, son yıllarda bu oran yüzde 2'nin altına düştü. AKP hükümetinin ithalata dayalı tarım politikası nedeniyle adeta iflasın eşiğine gelen lahana yetiştirici ve satıcıları, ürettiklerinin karşılığını alamamaktan yakınıyor. İşçi maliyeti, mazot, gübre ve ilaç pahalılığı nedeniyle zarar eden üreticiler, 7 ay boyunca verdikleri emeğin karşılığını alamıyor. Erciş'te bulunan lahana pazarında 60'a yakın aile lahana satarken, büyüklüğüne göre lahananın tanesi 5 ila 8 TL arasında satılıyor. Tüm gıda ürünleri, mazot, gübre ve ilaca yüzde 50'nin üzerinde zam yapıldığını söyleyen lahana üreticileri, şimdiden gelecek yıl tarlalarını nasıl süreceklerinin hesabını yapıyor. 

 

SATICI PERİŞAN HALDE

 

Lahana pazarı esnaflarından Cevdet Demirbağ, satıcı olarak sadece tarla sahiplerinin hamallığını yaptıklarını söyleyerek, satıcının lahanadan hiçbir kar elde etmediğini belirtti. Demirbağ, "Şuan bir traktör dolusu lahanaya 100 TL kar bile verseler hemen satarım. Biz sadece boş kalmayalım diye bu işi yapıyoruz. Sabahtan akşama kadar burada bekliyoruz artık kısmetimize ne çıkarsa. Büyük bir ekonomik kriz var, pahallılık başını almış gidiyor. Salça, un, yağ her şeye iki kat zam geldi. Burada sattığımızla hiç bir şey alamıyoruz artık. Geçen yıl lahana biraz daha ucuzdu ama bu yıl biraz zamlandı bunun nedeni de her şeye yapılan zamlardır. Bir baş kelemi 5 TL'ye satıyoruz ama bu 5 TL ile hiçbir şey alamıyoruz. Satıcı olarak perişan bir haldeyiz" diye konuştu. 

 

'PAHALI OLDUĞU İÇİN ALAMIYORUM'

 

Pazardan kelem almaya gelen yurttaşlardan Emrah Demir de, her şeye zam geldiği için çok zor bir yıl geçirdiklerini belirterek, insanların artık hiçbir şey alamayacak duruma geldiğini belirtti. Demir şöyle devam etti: "Geçen yıl bir teneke yağı 80 TL'ye alıyorduk ama şimdi 130 TL olmuş. Bir insanın geliri yoksa kesinlikle açlıktan ölür. Daha önce inşaatlar vardı ve insanlar en azından inşaatta çalışarak ailesini geçindiriyordu ama şuan o da bitti. Binlerce insan şuan boş ve iş arıyor. Bu pahalılığın artık bitmesini istiyoruz çünkü artık insanlar yaşayamayacak bir duruma gidiyor. Ben lahana almaya geldim ama pahalı olduğu için alamıyorum. Şuan bekliyorum fiyat düşerse alacağım, düşmezse de almadan gideceğim." 

 

'30 DÖNÜM EKTİM AMA ZARAR ETTİM'

 

Lahana üreticisi Erkan Kul da, satıcıların "Tarla sahiplerinin hamallığını yapıyoruz" sözlerine tepki göstererek, "Herkes 'tarla sahipleri kazanıyor' diyor ama biz değil satıcılar kazanıyor. Biz ancak masraflarımızı çıkarıyoruz. Çünkü ilaç, gübre her şey ateş pahası olmuş. Devletin zaten bir desteği söz konusu değil. Biz ürettiklerimizi getirip burada satıyoruz ama zahmetimizin karşılığını bile alamıyoruz. Geçen yıl tarladaki işçiye, gübreye ve ilaca ödeyeceğimiz para bu yıl iki katına çıktı. Bir de üzerine ekonomik kriz vurunca çok büyük sıkıntılar yaşadık. Bu yıl 30 dönüm lahana ektim ama hepsinde de zarar ettim. Çünkü sattığımız ile hiçbir şey alamıyoruz" dedi.   

 

'MAZOT FİYATINDAN TARLAMIZI SÜREMİYORUZ'

 

Önceki yıla göre lahana fiyatının iyi olduğunu ancak ekonomik krizden dolayı kimsenin almadığını söyleyen Lahana satıcısı Önder Yeğin, yaşanan ekonomik krizden dolayı dertli. Yeğin, "Bu yıl mazota ve gübreye gelen zamlar nedeniyle perişan olduk. Şuan hiçbir iş yapamıyoruz ve adeta perişan olmuşuz. Televizyonlara çıkıp;  'Şu düştü, bu düştü' diye konuşuyorlar ama hiçbir şeyin fiyatı düşmedi. Bu yıl hiçbir kar elde edemedik. Burada şuan 60 aile lahana satıyor ama hiçbiri kar edemiyor. Bu insanlar ya mallarını satamıyor yada sattıklarında hiçbir kar elde edemiyorlar. Bu da çiftçiliğin bittiğinin resmidir. Çiftçilik denen kurum artık yok. Şuan da gelecek yıl ne yapacağımı düşünüyorum. Gelecek yıl tarlamı sürmek istiyorum ama bu imkanlarla yapamayacağım ortadadır. Mazot fiyatından dolayı artık tarlamı süremeyeceğim. Lahana pazarındaki tüm insanlarla konuşun tek bir insan bile bu işten kar elde etmiyor. Allah bu hale getirenlere kabul etmesin" ifadesinde bulundu. 

 

'PARA DEĞİL ZAMLARIN İNMESİNİ İSTİYORUZ'

 

Çiftçinin şuan ortada kaldığını ifade eden Yeğin, "Ben bir pulluk almaya gittim ama pahalı olduğu için alamadım. Geçen yıl lahana ilacının kutusunu 30 TL'ye alırken bu yıl 90 TL'ye yükselmiş. Zam yaparak nereye kadar götürmeyi düşünüyorlar. Bu milletin hali ne olacak millet perişan mı olsun? Talebimiz bu devlet vatandaşına yardım etsin. Biz onlardan para istemiyoruz ama mazot, gübre ve ilaç fiyatlarını indirsinler. Gerçi 'devlet devlet' diyoruz ama ortada devlet denen bir şey yok" diyerek tepkisini dile getirdi. 

 

MA / Adnan Bilen