AMED - ÖHD'nin Amed’te yaşanan hak ihlalleri raporunda, 7 ay içerisinde 667 kişinin işkence ve kötü muameleye maruz kaldığı, 24 dosyadan 9'unun "takipsizlik" ile sonuçlandığı belirtildi.
Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD) Amed Şubesi, kentte yaşanan hak ihlallerine dair 7 aylık raporunu dernek binasında açıkladı. Dernek üyesi avukatların yanı sıra Eğitim Sen ile Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (HEDEP) yöneticileri de açıklamaya katıldı. ÖHD Amed Şube Eşbaşkanı Rıza Polat, Türkiye’nin taraf olduğu yasalara uymadığına işaret etti.
24 İŞKENCE DOSYASI
Raporu okuyan ÖHD Amed Şubei yöneticisi Zeynep Karayılan, derneğin işkence ve kötü muameleye dair 24 dosyayı takip ettiğini, söz konusu dosyalardan 14’ünün soruşturma sürecinin devam ettiğini ve 9'una dair "kovuşturmaya yer olmadığı" yönünde karar verildiğini aktardı. Karayılan, "Bu süreçte sadece 1 başvuru dosyamıza ilişkin basit yaralama suçu isnadıyla ceza davası açılmış olup yargılama süreci devam etmektedir. Yine son 7 ay içerisinde Amed’de gerçekleşen 8 işkence ve kötü muamele vakasına ilişkin derneğimizce tespit ve incelemelerde bulunulmuş olup gerekli hukuksal başvurular yapılmıştır” diye belirtti.
CEZAEVLERİNİN DURUMU
Karayılan, "kovuşturmaya yer olmadığı" yönünden verilen kararları "güvenlikçi anlayışın ve cezasızlık politikasının bir sonucu" olarak değerlendirdi. Karayılan, "Anayasa başta olmak üzere hiçbir kural ve normla kendine sınırlandırmak istemeyen siyasal iktidar, uluslararası mekanizmaları, onların yaptığı eleştiri ve uyarıları dikkate almamakta. İşkenceyi önlemeye yönelik iyileştirmeleri yapmamaktadır” diye konuştu.
İşkence ve kötü muamele uygulamalarının yoğun olarak yaşandığı mekanların başında cezaevlerinin geldiğine dikkati çeken Karayılan, “Mahpuslar, çıplak arama, fiziki müdahale, ayakta sayım dayatmaları, darp, hakaret, ağırlaştırılmış tecrit, uzun süreli tekli odalarda ve hücrelerde tek başlarına tutulma uygulamaları, sosyal faaliyetlerden yararlandırmama ve buna benzer pek çok uygulamalara tabi tutuluyor. Hem fiziksel hem de ruhsal bütünlüklerine zarar veren işkence uygulamalarına maruz bırakılmaktadırlar” dedi.
EYLEM VE ETKİNLİKLER
Resmi olmayan gözaltı yerlerinde işkence ve kötü muamele uygulamalarının arttığını söyleyen Karayılan, “Keza uzunca bir süredir kentimizde barışçıl gösteri, yürüyüş ve ifade özgürlüğü hakkını kullanmak isteyen vatandaşlar idari otoritelerin keyfi ve hukuk dışı kararları ile engellenmeye çalışılmaktadır. Haklarını kullanmaya çalışan yurttaşlar bu sırada kolluk kuvvetlerinin müdahalesi ile kötü muameleye, ardından yapılan gözaltı işlemleri neticesinde gözaltı mekânlarında işkenceye maruz bırakılmaktadırlar. Bu durum karşısında hakkında suç duyurusunda bulunulmuş failler hakkında biran önce etkin soruşturma yürütülmesi gerekmektedir" diye konuştu.
ETKİN SORUŞTURMA TALEBİ
Soruşturma süreçlerinin etkin yürütülmesini isteyen Karayılan, şöyle devam etti: "Başta Adalet Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı olmak üzere, yetkili ve sorumlu bütün kamu otoritelerinin etkin soruşturmaların yapılabilmesi için sorumluluk alarak gerekli girişimlerde bulunmaya, cezasızlık politikalarını terk etmeye çağırıyoruz."
Raporda yer alan tespitler şöyle:
“* 21 Mart 2023 tarihinde kentte yapılan Newroz etkinliğinde kayıt dışı gözaltına alınanlar dışında 57'i çocuk olmak üzere 350'ye yakın kişi işkence ve kötü muameleyle gözaltına alındı, bunun yanında gözaltına alınan yüzlerce kişi kelepçeli bir şekilde saatlerce araçta bekletildi.
* 28 Mart 2023 tarihinde Bismil İlçesinde adliye koridorlarında yüzde 72 engelli bir vatandaş önce bir savcının odasının önünde akabinde adliyenin tuvaletinde kolluğun işkence ve kötü muamelesine maruz bırakılmıştır. Adliyede bulunan üyelerimizce kuruma başvuru yapılmıştır.
* 25 Nisan 2023 tarihinde Diyarbakır merkezli başlatılan operasyon kapsamında yaklaşık 200 kişi işkenceyle gözaltına alınmış; gözaltına alınanlar, kentin farklı karakol merkezlerine götürülerek 24 saat avukat görüş yasağı getirilerek kendilerinden haber alınamamıştır. Daha sonra yapılan tespitlerde gözaltına alınan vatandaşlar nezarethanenin kapasitesini aşacak şekilde çok sayıda insanla havasız ortamlarda tutulmuştur. Akabinde adliyeye çıkartılan vatandaşlar saatlerce adliye koridorlarında plastik kelepçeli bir şekilde bekletilmişlerdir. Yine aynı şekilde ifade işlemi için savcılığa çıkartılan vatandaşlar gayriinsani koşullarda çoğu zaman 1 saati geçecek şekilde ayakta bekletilerek, ifadesi alınmıştır.
* Lice'nin Türeli köyünde çobanlık yapan 4 vatandaş şüpheli olduğu iddia edilerek sabah saatlerinde haksız ve hukuka aykırı olarak kolluğun işkence ve kötü muamelesine maruz bırakıldığı, ters kelepçeli bir şekilde yüzüstü yere yatırıldığı akabinde köylülerin araya girmesiyle serbest bırakıldıkları, bu durumun olayın faili olan kolluk kuvvetlerinden birinin 12 Temmuz 2023 tarihinde Tiktok isimli sosyal medya hesabından ‘İNTİKAM’ başlığıyla paylaştığı videodan öğrenilmiştir. Olayın mağdurlarından H.Y. Kuruma başvuruda bulunmuştur.
* 17 Temmuz 2023 Tarihinde Rıhan Parkında kolluk 3 vatandaşa gözaltı işlemi yaparken orantısız bir şekilde müdahalede bulunmuş, vatandaşların gözlerini hedef alarak sprey biber gazı sıkmış akabinde polis aracına alarak bir süre orada da işkence ve kötü muamele uygulamıştır. Olayın mağdurlarından M.S. Kuruma başvuruda bulunmuştur.
* 26 Ağustos 2023 Tarihinde Silvan'da koçerlik yapan 4 vatandaş işkence ve kötü muameleyle gözaltına alınmış akabinde yaşam alanları olan çadırları kolluk kuvvetleri tarafından yakılmıştır. 24 saat avukat görüş yasağı getirilerek avukatla görüşebilmeleri engellenmiştir. Basına yansıtılan görüntülere göre iki yurttaşın çıplak bir şekilde ters kelepçeli bir şekilde yerde uzattırıldıkları görülecektir.
* 9 Ekim 2023 tarihinde Koşuyolu Parkında düzenlenmek istenen basın açıklamasına katılım yapan 105 yurttaş işkence ve kötü muameleyle gözaltına alınmış, yurttaşlar saatlerce kelepçeli bir şekilde gözaltı aracında bekletilmiş, gözaltında bulundukları süre boyunca 12 saati aşan sürede kendilerine su ve yemek verilmemiştir.”