EFRİN - Efrîn'de 20 Ocak'tan bu yana, en fazla kadın kimliğine saldırı var. Saldırılarda onlarca kadın yaşamını yitirdi. Kentte ayrıca kaçırma, istismar ve cinsel saldırı olayları rutin bir hal aldı.
Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ve himayesindeki Özgür Suriye Ordusu’nun (ÖSO) 20 Ocak'ta başlattığı ve 18 Mart'ta sona eren Efrin saldırılarında en ağır bedeli kadınlar ödedi. Saldırılarda onlarca kadın yaşamını yitirdi. Kentte ayrıca kaçırma, istismar, cinsel saldırı hat safhaya çıktı.
Saldırılarda bombardımanların hedefi olup yaşamını yitiren kadınlardan isimleri kayıt altına alınanlar şunlar:
* Binefş Ebderahman Cemo (39), Semîra Muhemed Elî (21), 23 Şubat’ta hava saldırısında yaşamını yitirdi.
* Şemza Musa (75) ve kızı Henîfa Konis, 23 Şubat’ta hava saldırısında ağır yaralanırken, anne Şemza Musa 10 gün sonra hastanede yaşamını yitirdi, kızı sol ayağı kesilmek zorunda kalındı.
* Wensa Umer Şawîş (58), Rende Hisên Celal (20), 24 Şubat’ta yapılan hava ve havan saldırılarında yaşamını yitirdi.
* Eyşe Mustafa (32), 20 Şubat’ta yapılan bombalama saldırısında yaşamını yitirdi.
* Hebîba Ibrahîm (48), 1 Mart’ta Şera ilçesi Meydankê kasabasına yapılan bombalama da yaşamını yitirdi.
* Zelûx Mihemed Hesen Daglî (55), 3 Mart’ta Şiyê ilçesine yapılan saldırıda yaşamını yitirdi.
* Remziye Ebdulrehman Omer (50), 5 Mart’ta Şera ilçesi Qere Tepe köyüne yapılan bombalı saldırıda yaşamını yitirdi.
* Emîne Eslan Mustefa (75), 5 Mart’ta Efrin’in Zargo köyüne yapılan saldırıda yaşamını yitirdi.
* 16 Şubat ile 16 Mart tarihi arasında Cindirês, Raco, Bilbilê, Şiyê ve Şera ilçe ve köylerinde savaş uçakları ve top, havan ve obüs bombalarıyla öldürülen kadınların isimleri şöyle: Emîna Mistefa El Xatir (40), Emara (21), Melek Alûş (25) ), Fatma Hesen (26), Semîra Mihemed Elî (21), Fehîma Hemada Elhemada (45), Hûriya Ebdilhemîd Hicret (45), Cûriya Kino (45), Rewan El Eswed (20), Fatma Ebdurebî (40), Rehef El Hisên (33), N.H.N (30), Evîn Azad (20), Şemsa Mûsa (75), Almaza Şêxo Horo (50), İsim netleşmedi (55), Sosen Cemîl (35), Zeyneb Mihemed (35), Emîna Şahîn (50), Nadira Sefer Hisên, Zuheyda Elî (30), Roşîn Ebdilhenan İbo (37), Fatma Horo Hesen (47), Zeyneb Menan Kolîn (32), Ranya Hemada (20).
Yine 20 Ocak ve 20 Mart tarihleri arasında uçak saldırıları ve bombalamalarda yaralanan kadınların isimleri şöyle:
* TSK savaş uçakları ve OSO grupları havadan ve karadan 5 Mart’ta Raco ilçesi Berbenê köyüne eş zamanlı olarak yapılan saldırıda yaralanan kadınların isimleri: Dunya Ehmed Bekir(18), Newroz Hesen Mustefa (35), Emîne Mihemed Mustefa (75), Foziye Mihemed (35), Fîdan Bekir(17), Emîne Nezmiye Hesen (20), Newroz Hesen (35), Hediye Elî Umer (40), Ilham Elî Umer (49), Dijle Ehmed Bekir(26), Fatime Eslan Mustefa (42). Semîra Umer Şêx(55), Emîna Aslan Mustefa (60), Nezîfa Hesen Mustefa (20), Sultana Muhemed Memo (42).
* Cindirêsê ilçesi Firêra köyüne yapılan saldırıda Sebah Cemal Salih (25), Xedîce Mustefa (30) adlı kadınlar ağır yaralandı.
* Efrin’in Şera ilçesi Meydankê kasabasına 7 Haziran’da yapılan bombalamada yaralanan kadınlar; Newroz Nûrî Reşo (37), Dilşan Hesen Hemo (20), Xedîce Mihemed Ebdo (45), Xilûd Menkawî (19), Zihûr Ebdkafî (45)Cindirêsê ilçesinde.
* Efrin’in Tirêndê mahallesine 8 Mart ve 20 Mart tarihleri arasında yapılan hava saldırısında Binefiş Abdullrehman (39) adlı kadın yaralandı.
* Efrin ve çevresine 14 Mart’ta havadan yapılan bombalamada yaralananlar: Zûheyda Elî (30), Roşîn Ebd El-Henan Îbo (37), Fatima Horo Hesen (47), Zeyneb Menan Kolîn (32), Raniya Hemada Muhemed (20), Semîra Umer Şêx(55), Nezîfa Hesen Mustefa (20), Sultana Muhemed Memo (42), Viyan Reşîd (20), Selwa Mihemed Moho (35), Gulê Mihemed Xelîl (40), Emîna Ebd El Ferec (50), Helîma Ehmed Mengawî (70), Nezhet Mihemed Mihemed (50), ismi tam öğrenilemedi (20), Sefa Taha El Xatir (19), Asya Şêx Murad (70), Feyrûz (20), Henan Alan (20), Kajîn Şêx Mihemed (20), Ferîda Holîn (56), Zeyneb Hemkîlo (40), Zerîfa Bîrm Xezo (34), Fatma Cemîl Mistefa (55), Emîna Sayîd Xiloleng (46), Leyla Mistefa Mistefa (45), Bedriya Ebdilah Kino (18), Ceylan Mihemed (30), Fikret Elî Hesen (51), İsmi netleşmedi (24), Rûheyv (22), Deryan Mihemed Seydo (20), Zehra Ehmed El Derzî (26), Medîna Ebdo Hisên (55), Basma Mihemed Baco (32), Zeyneb Yûsiv (55), Sîlva Yusif Eyd (30), Nezîra Hac Mehmûd (50), Sîpan Elî (24), Şêrîvan Henan Emîn (32), Werda Ehmed Şewax (65), Fîda Elî (22), Mîrkan Arî Eyd (21), Arîn Hesen (33), Emîna Xelîl Ehmed (50), Dîba Ehmed (35), Mîma Reşo (74), Emîna Xelîl Horo (70), Zeyneb Ehmed (70), Emîna Nûrî Reşîd (42), Naîma Mihemed Şikrî (58).
KADINLARA YÖNELİK HER TÜRLÜ ŞİDDET DEVREDE
Efrin saldırısı sürecinde hava ve karadan yapılan bombalamalarda kadınlar ve çocuklar öldürülürken, saldırı sonrası kadınlara yönelik DAİŞ’i aratmayan uygulamalar devreye konuldu. DAİŞ’in Êzidî kadınlara dayattığı yaşam tarzı, ÖSO ile devreye konuldu. Özellikle; kaçırılan genç kadınlar çete grubu üyeleriyle zorla evlendirilmeye çalışıldı, kabul etmeyenler ise her türlü işkence yöntemiyle öldürüldü. Efrin’de kesilen iletişim araçları ve giriş çıkışlara rağmen az da olsa fotoğraf, görüntülerle uygulamalar belgelendi.
TSK ve ÖSO grupları, 4 Haziran’da Mabeta ilçesinin Mêrika köyünde kurulan kontrol noktasında açtıkları ateş sonucunda fotoğraf sanatçısı Buharîn Bêrîno adlı kadını yaraladı. Yine 8 Haziran tarihinde aynı köyde evlerine el konulmasına izin vermeyen ismi öğrenilemeyen bir kadın silah dipçikleriyle işkence edilerek ağır yaralandı.
Raco ilçesi Qestel Cendo bölgesinden Şehba Kantonu’na göç etmek isteyen Abdoka ailesine ait araç bombalandı. Qudret Resûl (65), Hemîda Hiso (22) ve 7 aylık kızı Rohîn Ebdullah öldürüldü.
Öte yandan Mabeta ilçesinde Hemdo ailesi fertlerinden Fîdana Reşîd (60) ve kızı Şêrîn Semo (26) adlı kadınlar grup üyelerinin açtığı ateş sonucu öldürüldü.
Mabeta ilçesi Korka köyüne 7 Temmuz sabaha baskın yapan ÖSO üyeleri, N.H ve iki yaşındaki kızını kaçırılarak köy çıkışında tecavüz ettikten sonra kurşuna dizerek öldürdü.
KAÇIRILAN KADINLAR
* Adula Hemîd Sefer (63) adlı kadın, kızını kaçırmaya çalışan çetelere kızını bırakmaları karşılığında kendisini götürmelerini istedi. 15 yaşındaki kızı taciz edildikten sonra anne Adula, Fırat Kalkanı bölgesinde bulunan Maria bölgesine götürüldü ve kendisinden hala haber alınamıyor.
* ÖSO üyeleri tarafından 25 Haziran’da Efrin’in Mamlo köyünde kaçırılan Semîra Henîf Horo adlı genç kadından hala haber alınamıyor.
*ÖSO gruplarının uygulamalarını deşifre ettiği gerekçesiyle 31 Mart’ta kaçırılan fotoğraf sanatçısı Dilîşan Sibhî Qereçol, Sultan Murad Tugayı tarafından kaçırılarak Ezaz’a götürüldü.
* Efrin’in Eşrefiye mahallesinde yaşayan Xetice isimli genç kadın, 12 Mayıs’ta kaçırılarak bir çete üyesiyle evlendirmeye zorlandı. Bunu kabul etmediği için hala kayıp.
* Şêrewa ilçesi Reqya Kîmar köyünden Xalya Nûrî Wezîro ile aynı aileden 3 kişi kaçırıldı.
* Aynı günlerde Reqya Kîmar köyüne gelen TSK subayı olduğu belirtilen askerin ısrarı üzerine Zerîfa Qedrî Necar adlı genç kadın kaçırıldı.
* Haziran ayının ilk günlerinde MİT üyesi olduğu belirtilen bir kişi ÖSO çeteleriyle birlikte Mabata ilçesi Kaxra (Yaxur) köyüne giderek Zeynep Arîf Hecî adlı genç kadın kaçırdı.
* Elîşan Ebdo adlı genç kadın, Yekitî Parti yöneticisi Şêx Elî ile birlikte çalıştığı gerekçesiyle Efrin’in Tirendê mahallesindeki kontrol noktasında Firqeya El Hemzet grup üyeleri tarafından alıkonuldu.
* Buşra Yusif Şêxo Efrin’de kaçırıldı.
* Cindirês ilçesinde Hesna Elaid kaçırıldı.
* Lancin Mihemed adlı genç kadına babasıyla birlikte çeteler tarafından araçlarına el konuldu ve Lancin de kaçırıldı.
* Zeyneb Ebdo (70) Şêrewa ilçesi Bayê köyünde kızı ve gelinini kaçırmak isteyen çetelere karşı direnmesi üzerine ağır işkenceye maruz kaldı.
* ÖSO tarafından Efrin merkezinde Zozan adlı genç kadın, daha önce Efrin Kültür ve Sanat Merkezi’nde çalıştığı gerekçesiyle kaçırarak Ezaz’a götürüldü. Zozan’dan hala haber alınamıyor.
* Yasemin henan Hesen (12), Şiyê ilçesi Termoşa köyünde çeteler tarafından kaçırılarak zorla bir çete üyesi ile evlendirildiği öğrenildi.
* Firqeya El Hemzat grup üyeleri tarafından 7 Temmuz günü Şêrewa ilçesi Beradê köyünden kaçırılan Sultan Nasro Xelil, zorla evlendirilmeyi kabul etmediği için öldürüldü.
* 17 Temmuz’da Mabeta ilçesinde Fatma Esed Remedan (22) genç kadın kaçırıldı.
*Tıl Rifat ve Ezaz arasındaki ÖSO grupları denetimindeki bölgede 19 Mart tarihinde Ubeyda El Hac adlı kadın kaçırıldı.
* Şerewa ilçesi Kefer Sefra köyünde 20 Nisan tarihinde çeteler tarafından Zozan Beşir Silêman (30) kaçırıldı.
* Henan Arif- 22 Nisan’da Qibarê köyünde, Xetîce Hec Qedrî-Şiyê ilçesinden kaçırıldı. Zekiya Hecîko-25 Nisan tarihinde Şêrawa ilçesi Qîbarê köyünden kaçırıldı.
* İlham Mihemed- 26 Nisan’da Cindirêsê Qetma köyünde kaçırıldı.
* Asya Şaban-Bilbilê ilçesi Xelîlka köyünden 24 Haziran’da kaçırıldı, ailesinin gözleri önünde ağır işkencelerden geçirildikten sonra kaçırıldı, halen haber alınamıyor.
* Nisrîn Mehmûd Elbas-Bilbilê ilçesinde 28 Haziran’da kaçırıldı.
* Cîlan Mihemed (30) eşi ile birlikte Efrin merkezden kaçırılarak, bir haftanın ardından serbest bırakılırken, Cîlan Mihemed ayağından eşi ise karnından mermi ile yaralandı.
ÊZİDÎ KADINLARA DAİŞ DAYATMALARI
Efrîn’de TSK ve ÖSO gruplarının DAİŞ tarzı dayatmalarda bulunduğu belirtilirken, özellikle Êzidî kadınlara başta elbise giyim tarzı ve müslümanlığın dayatıldığı belirtildi. Erkek olmadan kadınların dışarı çıkmasına izin verilmediği iddia edilirken, tüm kadınlara siyah çarşaf giymenin zorunlu kılınmaya çalışıldığı belirtildi. Tüm erkek çocuklara camilerde dini eğitim farz kılınırken, küçük kız çocukların başları zorla örtünerek, kız ve erkek çocukların birlikte dolaşması yasaklandı. Bu uygulamalardan dolayı Efrin’de aslında DAİŞ’in kendisi yerleştiğinin kanıtıdır değerlendirmesi yapılıyor.
MA / Erdoğan Altan