DİYARBAKIR - Dünyanın dört bir yanında yaşayan tanınmış Kürt dilbilimcileri Kürtçenin standardize edilmesi noktasında konsensüse vardı. Dil birliğini sağlamak amacıyla dil bilimciler 2 yıl boyunca yaptıkları çalışmalarını Rêbera Rastnivîsînê (Doğru Yazım Kılavuzu) adı ile kitaplaştırdı.
Türkiye, İran, Kuzey Suriye, Federe Kürdistan Bölgesi ve Diasporadan Kürt dil bilimcileri bir araya gelerek standart Kürtçe için ilk adımı attı. Mezopotamya Vakfı bünyesinde 2015 yılında bir araya gelen Bahîz Omer Ehmed, Bahoz Baran, Behrûz Şûcaî, Deham Evdilfetah, Dilawer Zeraq, Dilbirîn Evdila, Evdilwehab Xalid Mûsa, Malmîsanij, Mahmûd Lewendî, Mehdî Caferzade, Mihemed Teqewî, Mistefa Aydogan, Mikaîl Bilbil, Newzad Hirorî, Samî Tan, Şoreşvan Adil, Zana Farqînî ve Zulkuf Ergun, Diyarbakır, Mardin ve İstanbul’da olmak üzere 7 toplantı gerçekleştirdi. Uzun tartışmalar sonucu dil bilimciler arasında konsensüs sağlandı. Dil bilimciler, 2 yıldan fazla bir süredir üzerinde durdukları çalışmayı Rêbera Rastnivîsînê (Doğru Yazım Kılavuzu) adı altında kitaplaştırdı.
KİTAP KENDİ ALANINDA BİR İLK
Kitap; terminoloji çalışmalarının, dilin düşünce ve eylem üzerindeki gücünden yararlanma kaidesiyle Kürt toplumunun bütününü ortak bir program çerçevesinde organize edebilmek için de dilde standart gramatikal yapıya kavuşturulması ihtiyacından doğdu. Kitap, alanında ilk olma özelliği taşıyor.
Kolektif çalışma ürünü olan kitabın içeriğinde dil bilgisi kuralları, özel ve cins isimler, noktalama işaretleri, yazım kuralları yine anlatım bozuklukları konusunda standart kurallar getirildi. Ayrıca 4 parçadaki kentlerin ve bağlı ilçelerin orijinal isimlerine de yer verildi. Standart Kürtçe için bu ilk adımın devamı geleceği belirtildi. Çalışmanın devamında çalışmada detaylandırma ve boyutlandırma çalışması yapacak.
Kürt dil bilimcileri, kitabın tüm Kürtler için geçerli olacak dilde ortak kuralları standardize etme ve kurumsallaştırma şeklinde ele alıyor. Kürtçenin standardize edilmesi ile dilin resmi bir statü kazanması çalışmalarının yanı sıra dilin kurumsallaşmasıyla, resmi veya gayrı resmi bağlamlarda dilin geniş bir sosyal, kültürel ve dilsel zeminde kabul edilmesini ve dilde disiplin kazandırmayı sağlama amacını hedefliyor.
DİLBİLİMCİLER DİYARBAKIR'DA BULUŞACAK
Mezopotamya Vakfı, Dünya Anadil Günü olan 21 Şubat gününde kitabı kamuoyuyla paylaşacak. Yayımlanan Rêbera Rastnivîsînê kitabı Türkiye, Federe Kürdistan Bölgesi, Kuzey Suriye, İran ve Avrupa’daki Kürt kurumlarına gönderilecek. 25 Şubat gününde Diyarbakır’da bir araya gelecek olan dil bilimcileri bundan sonra yapacakları çalışma üzerinde konuşacak.
MA / Lezgin Akdeniz - Bilal Güldem