VAN - Kentin en işlek pazarı olan Rus Pazarı esnafı yaşanan ekonomik kriz nedeniyle büyük sıkıntılar yaşıyor. Son bir yıl içerisinde pazarda en az 25 esnaf kepenk indirirken, kalanlar ise dükkanlarını kapatmamak için direniyor.
AKP'nin yarattığı ekonomik kriz gün geçtikçe halk üzerinde daha da etkili olmaya başladı. Halkın en büyük geçim kaynağının tarım ve hayvancılık olduğu Van’da yayla yasakları, mazot fiyatlarındaki artış, Dolar’da meydana gelen yükseliş esnafı olumsuz etkilemeye devam ediyor. Van ekonomisinin en hareketli yerlerinden biri olan Rus Pazarı'nda esnaf bir bir kepenk kapatıyor. Rus Pazarı'nda bir yıl içerisinde en az 25 esnaf ekonomik kayıplardan dolayı kepenk indirirken, birçok esnaf ise kirayı cebinden ödeyerek ayakta kalma mücadelesi veriyor. Rus Pazarı esnafı bu durumu insanların alım gücünün düşmesine bağladı.
‘DOLAR ARTTI ÜRÜNLER PAHALANDI’
Rus Pazarı esnaflarından Yusuf Cengiz, pazardaki ürünleri dolar üzerinden aldıklarını belirterek, dolardaki artışın kendilerini etkilediğini söyledi. Piyasada durgunluk olduğunu söyleyen Cengiz, İranlıların gelmesiyle kısmi canlanmanın olduğunu; fakat İranlı turistlerin de bu yıl fazla gelmediğini belirtti. Özellikle dolarda yaşanan artışla birlikte ürünlerde pahalılığın olduğunu ve alım gücünün azaldığını ifade eden Cengiz, yaşanan savaşın doları ve kendilerini etkilediğini ifade etti.
‘DOLAR YÜKSELDİ, MAZOT PAHALI, İŞ YOK’
Rus Pazarı esnafının bağlı olduğu iki kooperatiften biri olan Toplu İşyeri Yapı Kooperatif Başkanı ve Pazar esnafı Şehmuz Duman ise, pazarda işlerin yok denecek kadar az olduğunu belirtti. “Dolar yükseldi, mazot 6 TL’ye yaklaştı, işsizlik var” diyen Duman, sınır kapılarının da kapatılmasıyla birlikte esnafın durumunun gittikçe kötüye gittiğini aktardı. Sınır ticaretinin hükümet eliyle engellenmeye çalışıldığını söyleyen Duman, “Bu memlekette işler hayvancılık ve sınır ticareti üzerinden yürüyor. Ama sınırdan gelen ürünleri satmamıza izin vermiyorlar. Sınırların tamamını kapattılar. Kapıköy, Esendere gibi sınırlar kapandı. Millet artık iş yapamaz ve perişan halde” dedi.
‘ARTIK İRANLILAR DA GELEMEYECEK'
Önceleri İranlılar sayesinde ticaretin canlandığını söyleyen Duman, İran hükümetinin eskiden sınır kapısında 20 TL para aldığını şimdi ise kişi başı giriş parası olarak 220 TL almasından dolayı İranlıların ülkeye gelmek istemediklerini ifade etti. Duman, “Artık İranlılar da buraya gelmiyor. Onların da yolunu kapattılar. Durumlar bu sayede pek iyi değil. Tek isteğimiz barış ve kardeşliktir. Ardından kapıların açılmasını istiyoruz” diyerek konuşmasını sonlandırdı.
'GELİRDE YÜZDE 90'LIK BİR DÜŞÜŞÜ VAR'
Cihat Bozdoğan adlı esnaf da, Van ve çevre esnafları olarak 2 yıldır büyük sıkıntılar yaşadıklarını belirtti. Dolardaki artış ve ekonomideki belirsizliğin kendilerini çok etkilediğini söyleyen Bozdoğan, özellikle İran'dan gelen turistlerin giriş ücretlerindeki artıştan dolayı şehre kimsenin gelmediğini söyledi. Bozdoğan, “Eskiye nazaran durumumuzda yüzde 90'lık bir düşüş var. Ay geliyor kiramızı ancak çıkarıyoruz. Hatta çoğu zaman cebimizden kiramızı ödüyoruz. Bu nedenlerle çok sıkıntı çekiyoruz” diye konuştu.
‘ESKİDEN SIKINTI, BASKI YOKTU’
Daha önce esnafın her hafta kamyon ve TIR’larla mal indirdiğini hatırlatan Bozdoğan, "O zamanlar hem işimiz hem psikolojimiz iyiydi. Şu anda öyle bir rahatlık yok. İşlerin olmaması yalnızca işyerinde değil evde de kendisini hissettiriyor. Bölgede iki yıldır çok büyük sorunlar var. Eskiden sıkıntı ve baskı yoktu. Eskiden bir TL'ye aldığımız ürünü şuan 10 TL'ye toptancılardan alıyoruz. Tabi fiyatlar artınca satışlar da düşüyor. Yine eskiden bir kamyon malı sınırdan içeriye sokabiliyorduk ama şimdi bir poşet malı bile gümrüklerden geri çeviriyorlar. Pazarda hem satışlar hem de alımlar düşüyor. Bununla birlikte bölgede işsizlik de giderek artıyor” diye konuştu.
'28 YILDIR BÖYLE SIKINTI GÖRMEDİK'
Rus Pazarı’nda 65 esnafın bağlı olduğu Güven Toplu İşyeri Yapı Kooperatifi Başkanı ve esnaflardan Osman Encü ise, 28 yıldır burada esnaflığı sürdürdüğünü söyleyerek hiçbir yıl bu kadar sıkıntı çekmediklerini söyledi. Encü, esnafların durumunun gerçek anlamda kötü olduğunu söyledi. 50 yıldır ülkede bir güzellik göremediğini söyleyen Encü, bu durumun sebebinin yaşanan karışıklıklar olduğunu kaydetti. Encü, “İnsanlar bir torba un eve götürerek çocuklarına bakayım derdine düştü. Benim 7 çocuğum var. Tek bir çocuğumun tırnağını bile dünyaya değişmem. Ama etrafta her gün onlarca çocuk ölüyor. Bu da bizi üzüyor. Sadece ekmek parası kazanmanın derdine düşmüşüz. 28 yıllık esnafım 4 gündür siftah dahi yapmamışım. Esnafın durumu budur” sözleriyle durumu özetledi.
‘65 DÜKKÂNIN 25’İ KAPANDI'
Eskiden 20 günde bir Doğubayazıt’tan bir kamyon eşya getirdiklerini belirten Encü, bu eşyaları 20 gün içerisinde sattıklarını söyledi. İki yıldır bir kamyon eşya dahi alamadıklarını söyleyen Encü, “Çünkü alım ve satım gücü yok. Bugün getirdiğimiz az sayıda eşya dahi elimizde kalıyor. Şuan pazarda 65 dükkanın 25'i kapandı. Kooperatifimizin 19 bin TL gideri var. Bu parayı çıkaramadığımız için bunun 8 bin TL’sini kendi cebimden veriyorum. Kooperatifin bekçisinin dahi parasını veremiyoruz. Esnaflar kepenk kapatarak gidip evlerinde oturuyorlar. Esnafın durumu perişan haldedir” dedi.
‘KIŞ MEVSİMİNDE İŞLER DAHA İYİYDİ’
Son olarak konuşan Şakir Cenk adlı esnaf ise, kış ayında işlerinin bu mevsimden daha iyi geçtiğini söyledi. Cenk, “Dolar’da yükseliş var. Efrin savaşı çıktı. O durum zaten çok etkiledi. Esnaflar satış yapamadılar, kimileri ya dükkânlarını devretti, ya da bırakıp gittiler. Bu şekilde devam ederse biz de gideceğiz” diye konuştu.
MA / Müjdat Can – Mahmut Ruvanas