Diyarbakır’ın merkez ilçesi Bağlar’da bulunan Gıda Toptancılar Sitesi’nde işler durma noktasına geldi. Bölgedeki birçok ilin gıda tedarikçisi konumunda olan sitede 500 işletmeden 150’si kapısına kilit vurdu. Site esnafı, Efrin savaşıyla birlikte işlerin çıkmaza girdiğine dikkat çekti. Esnafın yüzde 80’nin borç batağında olduğuna dikkat çeken site esnafından Yakup Özkaya, “Esnaf çareyi bankaya borçlanmakta ararken, banka borcunu ödeyemediği için de iflas ediyor. Şuan ülkenin her yerinde gizli bir kriz var” dedi. 

 

‘BİR TONDAN 200 KİLOYA DÜŞTÜK’ 

 

Sitede 30 yıldır Akide Şeker imalatı yapan Abdullah Alanbay, eskiden günde bir ton şeker sattıklarını son bir yıldır bunun ortalama 200 kiloya düştüğünü söyledi. Savaşın işlerini bitirme noktasına getirdiğini dile getiren Alanbay, “İşler tam düzelecek derken şimdi de Efrin savaşına girdik. Bütün savaşın maliyeti esnafa ve halka çıkartılıyor. Eskiden sabahları, gıda toptancılar sitesinde iş için gelen en az 500 kamyon olurdu. Şimdi gidin bakın 10 kamyonu zor bulursunuz” diye belirtti. 

 

‘OHAL’DEN KAYNAKLI’

 

OHAL’in yatırımları engellediğini belirten Alanbay, “Kentin giriş çıkışları rahat değil. Buradan başka bir ile gitmek için yola çıktığımızda her karakolun ününde bir saat durduruluyorsunuz. Bir saatlik yolu 4-5 saatte gidebiliyoruz. Bütün bunlara bir engeldir, ticarete zarar veriyor” diye konuştu. 

 

‘İŞ YOK İŞÇİ NASIL ÇALIŞSIN’

 

Bir yandan da artan vergiler olduğunu hatırlatan Alanbay, şöyle dedi: “Son beş yıldır esnaf kendi ekmeğini zor çıkarıyor. Kar yapmayı bırakın eleman çalıştırmakta sıkıntı yaşıyoruz. İki yıl önceye kadar 8 eleman çalıştırıyordum şuan iki elemanla çalışmak zorunda kaldım çünkü iş olmuyor. Devlet son bir yıldır işçi sigortasını ödediği için övünüyor ama burada iş olmasa siz nasıl işçi alıp çalıştıracaksınız. İşler çok zor, böyle giderse daha da zorlaşacak.” 

 

‘KAR BATI İLLERİNE GİDİYOR’

 

Sitede 15 yıldır ithal çay ticareti yapan Yakup Özkaya da, kentte son dönemde açılan AVM’lerin yerel esnafı zorladığını belirterek, “AVM’lerin fabrikaları batı illerinde bulunuyor. Ürünler oradan alınıp burada tüketiliyor. AVM’nin karı dışarıdaki illere kalıyor. Yani eşit olmayan bir dağılım söz konusu. Hal böyle olunca esnaf da zarar ediyor” ifadesinde bulundu. 

 

‘DEVLET VERGİ ZAMLARINA SIĞINDI’

 

Site olarak bölgenin nabzını yansıttıklarını vurgulayan Özkaya, şunları dile getirdi: “Sri Lanka’dan çayın kilosunu 9 liradan ithal ediyoruz. Türkiye’nin gümrük kapısına geldiğinde 22 TL vergisi geliyor. Bu vergiler tüketicinin cebinden çıkıyor. Özelikle savaştan sonra devlet iyice vergi zamlarına sarıldı. Her gün yeni zamlar yapılıyor. Mesela yüzde 60 zam yapılıyor. Vatandaş 20 TL’ye alacağı çayı artık 40 TL’ye alıyor.” 

  

‘BİLİNMEZLİK TİCARETİ ÖLDÜRÜYOR’ 

 

OHAL’in yarattığı olumsuzlukları da sıralayan Özkaya, şu ifadelerde bulundu: “Her hangi bir işe girişmek istediğinizde kar, zarar farkını düşünmek zorundasınız. Bu açıdan bakıldığında Türkiye’nin yarın ne olacak nereye gideceği belli değil. Durum böyle olunca doğal olarak ne iç ne de dış işletmeciler iş almak istemiyor. Bilinmezlik ticareti öldürüyor.” 

   

‘TOPTANCILAR BORÇ ALTINDA’

 

Reklam Dış Cephe ve Alüminyum Sistemleri yapan Talip Mikailoğulları da, 1994 yılından beri bu işle uğraştığını ancak son zamanlarda bu sektörde de büyük bir durgunluk olduğunu söyleyenlerden. İşletme sahipleri çalışanların sigorta parasını ödeyemez durama geldiğini aktaran Mikailoğulları, “Şuan toptancılardaki her hangi bir esnafın kapısını çalın, yüzde 80-90’nı borç altındadır” dedi.

 

‘BİRLİKTE HALK YOKSULLAŞTI’

 

Efrin savaşının ekonomi üzerindeki etkisine de değinen Mikailoğulları, şunları söyledi: “Kimse neden savaştığımızı dahi bilmiyor. Kazandığımız tank topa gidiyor, onlarda savaşta kullanılıyor. Halk hiçbir zaman düşünülmüyor aç bırakılıyor. İnsanlar aç kalınca uyuşturucu, fuhuş ve hırsızlık gibi farklı kanallara yöneliyorlar şuan bu duruma geldik. Esnaf olarak bu savaşın bitmesi, çocukların ölmemesi herksin eşit, özgür bir ülkede yaşamasını istiyoruz. Ekonomik özgülüğün ve huzurun gelmesi için ülkeye kalıcı bir barışın tesis edilmesi lazım ancak o zaman özgür ekonomiye kavuşabiliriz.” 

 

MA / Esra Solin Dal