Kars’ın Susuz ilçesine bağlı 500 haneli Büyük Çatak (Çataxa Mezin) köyünde ikamet eden yurttaşların tek geçim kaynakları hayvancılık. Her evde onlarca büyükbaş hayvanı bulunan köylüler, mazot ve yem fiyatlarındaki artış nedeniyle sütlerini bir yıl öncesinden ucuz fiyata satmak zorunda kalıyor. Ulusal Süt Konseyi (USK) tarafından çiğ süt litre fiyatının 1.53 TL olarak belirlenmesinden faydalanmayan köylüler, sütün litre fiyatını 900 kuruş ve 1.05 TL arasında sattıklarını söyledi. 

 

GÖÇE ZORLANIYORLAR

 

Köylülerden Hulusi Manduz, 30 büyükbaşla hayvancılık yaptığını söyleyerek, dana ve sütün para etmediğini belirtti. Manduz, “Mazot gübre ve yem çok pahalı. Bu nedenle göç etmek zorunda bırakılıyoruz. Öyle bir duruma geldi ki artık hayvanlarımı satıp buradan göçeceğiz” diyerek tepki gösterdi.

 

Nakit paraya ihtiyaçları olduğu için yazın satacakları sütün bile parasını peşin almak zorunda kaldıklarını belirten Manduz, devletin çiftçiye destek vermesi gerektiğini vurguladı. Manduz, “Kimse sütlerimizi satın almadığından dolayı peşin satmak zorunda kalıyoruz. Devlet bizden süt almıyor. Biz de sütü tüccarlara vermek zorunda kalıyoruz. Köyümüzde 5 bin büyükbaş hayvan var, tüm köylüler sütü peşin zararına satmak zorunda kalıyor” dedi. 

 

KÖYLÜLER DESTEK İSTİYOR 

 

Sütü peşin satmamaları durumunda geçinemeyeceklerini ifade eden Manduz, şunları söyledi: "Burada süt fabrikalarımız yok. Peşin satmazsak geçinemiyoruz. Sütü borç verirsek ailemizi geçindiremeyiz. Üniversite ve örgün öğretimde okuyan çocuklarımız var. Süt parasını peşin almazsam ailemi nasıl geçindireceğim? Mandıracı, Kasım-Aralık aylarında köye gelir. Sütümüzü ona veriyoruz ve paramızı peşin alıyoruz. Borçlu kaldığımızda da sütün litresi 2 TL'ye dahi çıksa aynı fiyattan satmak zorunda kalıyoruz. Bir yılda 15-16 ton süt satıyorum ve daha kışın 12 ton sütün parasını peşin aldım. Tek isteğimiz devletin bize yem ve gübre konusunda destek sunmasıdır.” 

 

ANLAŞMA NEYSE ONA UYUYORLAR

 

Köylülerden Turhan Mengükan ise, süt alıcılarının kış ayı başlangıcında köye gelerek yazın elde edecekleri sütün parasını peşin verdiğini belirterek, “Bizim o an sattığımız fiyat önemlidir. Yıl içerisinde süt fiyatının ne olacağı tüccarı ilgilendirmez. Süt alıcısı verdiği fiyattan sütünü alır ve borçlar bir sonraki seneye de aynı fiyattan devreder” dedi. 

 

Süt fiyatlarındaki artışın kendilerine herhangi bir etkisinin olmadığını belirten Mengükan, şöyle devam etti: “Burada herkes hayvancılık yapıyor. Süt, yağ ve peynirimizin şirket tarafından değil devlet tarafından alınmasını istiyoruz. Herkes aynı fiyattan faydalansın istiyoruz. Şirketlerle anlaşmayı köyün ileri gelenleri ve muhtar yapar; bunlar köylüden habersiz mandıracıyla anlaşıyorlar. Her köyün ayrı ayrı belirledikleri fiyatlar var. Kimi tonu için 900 TL, kimi 800 TL, kimi ise bin TL’den anlaşıyor. Geri kalan köylüler de onların sözleşmesine uyarak sütünü aynı fiyattan mandıraya veriyor” dedi.

 

BİR KOOPERATİFİMİZ OLSA...

 

Cengiz Manduz adlı köylü de, kimi köylünün 10 ton kiminin ise 15 ton süt parası peşin alarak sattığını söyledi. Kendisinin 8 ton süt parasını peşin aldığını kaydeden Manduz, “Ben her yıl 8 ton süt satıyorum ve parasını peşin alıyorum. Litresini 1.15 TL’ye veriyoruz. İhtiyacımız olduğu için mecburen sütü bu fiyata satıyoruz. Çiftçilerin sıkıntıları olduğundan dolayı sütü peşin satıyor. İnsanların paraya ihtiyaçları olduğu için sütünü ucuz satmak zorunda kalıyor. Bir kooperatifimiz olsa bu sorunları yaşamayacağız” diye konuştu. 

 

MA / Müjdat Can