Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesinde bulunan Gürbulak Sınır Kapısı'nda işler gün geçtikçe kötüye gidiyor. Sınırı pasaportlarıyla geçerek malzeme alan “günübirlikçi” denilen esnaflar üzerinde baskı ve kota uygulaması ağırlaştırılıyor. Daha önce her gün gidiş-geliş yapan ve getirdikleri ürünlerle günlük 30 TL para kazanan günübirlikçiler, uygulanan kotayla birlikte artık ayda sadece 10 gün gidebiliyorlar. Sınırda uygulanan bu kota sadece günübirlikçileri değil ilçe pasajı esnaflarını da iflasın eşiğine getirdi. 

 

DOĞUBAYAZIT'TA ‘ZORBA’ KANUN

 

Sınırdan ayda birkaç kez geçerek 30 TL para kazanan günübirlikçi Hasan Çoktin, sınırda artan ambargo ve kota uygulamasının kendilerini çok kötü etkilediğini söyledi. Eskiden her gün geçiş yaparak para kazandıklarını belirten Çoktin, artık ayda sadece 10 gün sınırı geçebildiklerini söyledi. Çoktin, “Kota uygulamasıyla giriş-çıkışları 30 günden 10 güne düşürdüler. Biz her giriş-çıkışta 3 paket sigara, 5 kilo şeker getirebiliyoruz. Sınırdaki görevliler şekerleri kaymakamın eliyle bizden zorla alıyor. Kapıdan çıkar çıkmaz memur elimizden alarak 'Yasal hakkınız yok' diyor. Doğubayazıt'ta uygulanan kanun zorba kanunudur. Getirdiğimiz şekerin yarısını bize, diğer yarısını da bizden alarak mültecilere veriyorlar” diyerek duruma tepki gösterdi. 

 

KAPIDA EL KONULUYOR

 

Yıllardır ayda 30 kez sınırın diğer tarafına giderek günlük 30 TL kazandıklarını ancak getirilen kota uygulamasıyla artık para kazanamadıklarını belirten Çoktin, 24 saat açık olan gümrük kapısına akşam saat 17.00'den sonra gelenlerin ürünlerine keyfi bir şekilde el konulduğunu kaydetti. Çoktin, tepkisin şu sözlerle dile getirdi: “Bir kaç gün önce İran’dan gelirken internetle ilgili bir sıkıntı vardı. Bizi orada saatlerce beklettiler. Saat 17.00'de işlemlerimiz bitti ve Türkiye'ye giriş yaptık. Oradaki memurlar 'Saat 17.00'den sonra eşya getirmek yasaktır' deyip mallarımıza el koydu. Çay, şeker ve sigaramızı bizden aldılar. 10 gündür çalışıyorum ama daha el koydukları mallarımın bile zararını çıkaramadım.” 

 

PASAPORT SAYFASI ÇABUK BİTSİN DİYE…

 

Günübirlikçilerin 60 sayfadan oluşan pasaportta da son 10 gün içerisinde yeni bir düzenleme yapıldığı belirtilirken, daha önce her bir pasaport sayfasına 4 mühür atılırken, artık 2 mühür atılıyor. Böylelikle pasaport defterleri daha erken tükenerek yeniden değiştirilmek zorunda bırakılıyor. Her bir defterin değişimine 115 TL verdiklerini söyleyen günübirlikçiler, amaçlarının kendilerini yıpratmak olduğunu söyledi. 

 

'SINIR TİCARETİ BİTTİ’

 

Ehmedê Xanî Pasajı esnaflarından Serhat Baş ise işlerinin kötüye gittiğini dile getirdi. 2013 yılından itibaren Doğubayazıt’ta pasaj esnaflığı yaptığını belirten Baş, çözüm sürecinin bitimiyle birlikte bölgede halkın alım gücünün düştüğünü söyledi. Baş, “Bölgenin genel olarak geçim kaynağı sınır ticaretidir. İnsanların çoğu sınır kapısından günlük eşya getirerek geçimini sağlıyor. Son 2-3 yıla baktığımızda çözüm sürecinin bitimiyle beraber ilçede tam anlamıyla bir ekonomik kaos var. Ticaret bitmiş durumda, insanlar geçimlerini sağlayamıyor” diye konuştu. 

 

ÇOK SAYIDA ESNAFI İFLAS ETTİ

 

Doğubayazıt’ta en az 40 yıldır pasaj kültürü olduğunu kaydeden Baş, “Eskiden bölgenin ticaret merkezi dediğimiz bir pasaj ortamı vardı. Yaşanan ekonomik kriz, dolar kurunun yükselmesi, barış ortamının bozulup tekrar çatışma ortamına geri dönülmesiyle beraber pasaj şu anda vasfını yitirdi. Doğubayazıt için bir kültür halini alan pasajımız şu an bitmiş durumda. Pasaj esnafının çoğu şu anda iflas etti. Gümrükteki sıkı uygulamalardan dolayı artık ürünler gelmiyor. Halk şu an çaresizlik içerisinde bekliyor” dedi.

 

‘BARIŞ OLURSA EKONOMİ DÜZELİR’

 

Baş, esnaf olarak beklentilerini şöyle dile getirdi: “Ekonomik taleplerden öte barış ortamının tekrardan başlatılmasını istiyoruz. Çünkü bütün sorunların başlangıcı çatışmadır. Sorunların bitişi de barış ortamıyla beraber olacaktır. Bölge halkı olarak çatışma ortamından rahatsızız, barış ortamını istiyoruz. Barış olursa ekonomide beraberinde canlanır.” 

 

MA / Müjdat Can