İç savaşın 10’uncu yılına girdiği Suriye ile General Halife Hafter liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu ve Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) arasında çatışmaların devam ettiği Libya'da, koronavirüs (Kovid-19) salgınına rağmen dinmeyen tansiyon, salgın etkisinin yavaş yavaş azalmasıyla yeniden yükselmiş durumda. Şubat ayında Suriye rejim güçlerinin radikal selefi gruplara yönelik başlatıp, Rus savaş uçaklarının da katıldığı operasyonda Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) bağlı 34 asker hayatını kaybetmişti. Yaşanan çatışmalar, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 5 Mart'ta Moskova'ya giderek Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmesi ve İdlib'de geçici ateşkes ilan edilmesiyle durabilmişti.

 

Suriye’de yerel medyaya yansıyan haberlere göre Rusya, İdlib'de radikal selefi gruplara yönelik kapsamlı bir askeri operasyon hazırlığı içinde. Türkiye ise her geçen biraz daha bölgeye yığınak yapmaya çalışıyor. 

 

Diğer tarafta Libya’da, Türkiye’nin desteklediği Ulusal Mutabakat Hükümeti'ne (UMH) bağlı ordu birlikleri son haftalarda General Halife Hafter'in birliklerine karşı Trablus çevresinde ilerleme kaydetti. Halife Hafter'le bir araya gelen Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, 6 Haziran’da yeni bir ateşkes girişimi başlattıklarını duyurup, Rusya’dan da bu açıklamaya destek geldi.

Hem İdlib hem de Libya’da yaşanan son gelişmeleri Ortadoğu uzmanı Hamide Yiğit değerlendirdi. 

 

LOKAL GERİLİMLER HAZIRLIĞIN BELİRTİLERİ

 

Moskova’da imzalanan ateşkes mutabakatından bu yana İdlib’deki gerilimin gözle görülür ölçüde tırmandığını dile getiren Yiğit, fakat bu tırmanışın TSK ile Suriye ordusunun Şubat ayındaki gibi karşı karşıya gelme seviyesine ulaşmadığını dile getirdi.

Türkiye’nin varılan mutabakat çerçevesinde verdiği M-4 karayolundaki örgütlerin tahliyesi ve karayolunun güvenliğinin sağlanması taahhütlerini yerine getirmediğini söyleyen Yiğit, “Devriyeler de tam anlamıyla hedefine ulaşmadı. Geride kalan zaman Suriye ordusunun cihatçı saldırılara karşılık verdiği ve zaman zaman çatışmaların olduğu bir süreçti. Devam eden bu lokal gerilimler, ciddi bir hazırlık olduğunun belirtileri olmaya başladı” diye belirtti. 

 

‘İKİ TARAF DA SAVAŞA HAZIRLANIYOR’

 

Yiğit, Türkiye’nin Libya’da desteklediği UMH’nin kaydettiği ilerlemenin ardından Rusya’nın Suriye hükümeti hava güçlerini daha fazla destekleme kararı aldığını da vurguladı. 

 

Operasyona hazırlıklarının Rusya’nın çok yoğun desteği ile devam ettiğini söyleyen Yiğit, “Nitekim önceki gün itibariyle Rusya’nın desteklediği hava desteğinin sahadaki karşılığını gördük. Suriye Hava Kuvvetleri özellikle İblip ve Lazkiye’nin kuzey kırsalı ve Hama kırsalındaki ateşkes dışında bulunan cihatçı mevzileri bombalamaya başladı. Bu arada Türkiye’nin görülmemiş yoğunluktaki sevkiyatını da izledik. Keza Türkiye Milli Savunma Bakanı iki kere Hatay bölgesinden Suriye sınırını denetlemeye gitti. Yani her iki tarafın yoğun bir şekilde savaşa hazırlandığı izlenimini veren gelişmeler var” dedi.

 

TÜRKİYE VE RUSYA KAPIŞACAK 

 

Türkiye’nin İdlib’e taşıdığı hava savunma sistemleri ile orada adeta bir mini bir hava kuvveti kurduğunun altını çizen Yiğit, şunları belirtti: “Ama buna rağmen Suriye Hava Kuvvetleri herhangi bir engel ile karşılaşmadan cihatçı üstleri bombalıyor. O yüzden herkes beklemede. Muhtemel ki Türkiye’nin direktifleri doğrultusunda oradaki cihatçı gruplar bu bölgeyi askeri bölge ilan ettiler. Bütün taraflar savaşa hazırlık yapmış durumda. TSK’nin doğrudan bir savaşa girmeyebilir ama daha ciddi bir savunma ile havadan cihatçıları koruma hazırlığı yapıyor. Türkiye’den tasfiye etmesi istenilen o cihatçıları Suriye ordusu Rusya’nın desteği ile kendisi tasfiye etmeye çalışacak. Fakat Türkiye onlara bir sistem kurmaya çalışıyor. Türkiye doğrudan çatışmalara girer mi bilmiyoruz fakat hava sahasında Türkiye ve Rusya’nın güçleri kapışacak öyle görünüyor.” 

 

‘İDLİB VE LİBYA DOSYASINI BİR ARADA TUTMAK İSTİYOR’

 

Rusya’nın Libya’da Hafter güçlerine Rus jetlerini, Suriye hükümetine de gelişmiş M-29 jetlerini eş zamanlı olarak verdiğine dikkat çeken Yiğit, Türkiye’nin Libya’daki hamlesine karşı Rusya’nın TSK’nin sınırını çizme kararını aldığı görüşünde.

Yiğit, “Artık Libya ve İdlib paralel olarak yürütülen iki alan. Bu süreçlerde karşılıklı çatışmalar, menfaatler bu iki yerde de görülecek. İdlip ve Libya dosyasını bir arada tutmak isteyen Türkiye’dir. Çünkü başından itibaren ‘yanıma ya ABD ya da Rusya gelsin’ restleri çektiği bir dönemde ,‘Libya, Suriye olmasın’ tezi üzerinden bu adımları atıyordu. Dolayısıyla hem Libya hem de İdbip dosyasını bir arada pazarlık etme niyetini belli etti. Rusya’da aynı şekilde bu dosyaları bir arada tutuyor ve Türkiye’nin karşısında bir pozisyon alıyor. Kısaca karşılıklı restleşmeler sadece İdlip ile sınırlı değil” ifadelerini kullandı. 

 

LİBYA’DA YAŞANANLAR

 

Libya’daki gelişmelerin ise farklı bir evreye girdiğinin altını çizen Yiğit, Hafter güçlerinin daha önce yapılan ateşkes çağrılarını reddettiğini, ancak şimdi kendisinin bu çağrıyı yaptığına işaret etti.

 

Ulusal Mutabakat Hükümeti güçlerinin Türkiye’den aldığı destekle ateşkesi reddedip ilerlemeye çalıştığını söyleyen Yiğit, “Burada Rusya’nın taraf olduğu blok çok daha geniş. İçerisinde Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Fransa var. Bu gücün elinde güçlü bir argüman var. O da tamamen Türkiye’yi hedef alan bir argümandır. O argüman taşıma cihatçılar ile oradaki savaşın dengelerini değiştiren Türkiye’ye; ‘buna bir son ver’ çağrısıdır. Eğer Türkiye bunu kabul etmezse bu durumda bütün dünya ülkeleri nezdinde Hafter güçlerinin saldırıları daha meşru bir hal alacak. Böyle bir beklenti var. Türkiye’yi tamamen daraltma, oradaki cihatçılar ile tekrar ayrıştırma, oraya taşıdığı cihatçıları ve paralı askerleri geri çekmesi isteniyor. Geri çekmemesi yönündeki tavrını Katar dışında hiç kimse desteklemez” diye konuştu. 

 

MA / Ferhat Çelik